جلسۀ ۱۹، رمضان ۱۴۴۱ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد

خلاصه بیانات

آیت الله سیّد محمّدرضا مدرّسی طباطبایی یزدی دامت برکاته

ماه مبارک رمضان ۱۴۴۱، جلسه نوزدهم

با تسلیت ایّام ضربت خوردن و شهادت امیرالمؤمنین و امام الموحّدین صلوات اللّه و سلامه علیه مناسب است مطالبی دربارهٔ شب‌های قدر بیان کنیم.

فرصت فوق‌العادۀ شب‌های قدر

شب نوزدهم ماه مبارک رمضان، اوّلین شب قدر و همچنین شب ضربت خوردن امیرالمؤمنین علیه السّلام است. ضربت خوردن حضرت و در پی آن شهادت ایشان، مسئلهٔ مهم و داغ جانگدازی بر دل امّت اسلام است که شایستهٔ سخن گفتن است. شب قدر نیز دارای عظمت بسیار است و وظایفی مهم ازجمله استغفار، التجاء و تضرّع در درگاه خداوند متعال خصوصاً در این شرایط خاصّ امروز، بر عهدهٔ ماست که باید این شب و شب‌های آینده و بقیهٔ ماه مبارک رمضان را قدر بدانیم و بتوانیم با تضرّع‌ها و التماس‌های خود در درگاه خداوند متعال مقدّرات آیندهٔ خودمان، فرزندانمان، امّت اسلامی و کشورمان را مقدّراتی نیکو قرار دهیم.

این فرصت‌های فوق‌العاده‌ای است که اگر از دست برود، دیگر معلوم نیست تا سال آینده چه اتّفاقی بیفتد و آیا توفیق داشته باشیم این شب‌ها را درک کنیم یا خیر.

دعا با تمام وجود و در نهایت خشوع

تذکّر مهم درمورد این‌ شب‌ها آن است که باید دعاها را همراه با تضرّع و زاری در درگاه خداوند انجام دهیم و با تمام وجود احساس ذلّت، ضعف و بیچارگی در برابر پروردگار داشته باشیم و خدا را به فیض و جود و بی‌نیازی بشناسیم و از همهٔ کارهای ناشایست توبه کنیم. آن‌وقت است که دعاهای ما در این شب‌های پرعظمت و پربرکت مستجاب خواهد شد.

مخصوصاً توصیه می‌کنم دعای مختصری را که از اعمال مشترک شب‌های قدر است و مرحوم محدّث قمّی اعلی اللّه مقامه نیز در مفاتیح آورده، همگی با توجّه به معنایش آن را قرائت کنیم، نه اینکه فقط یک سلسله الفاظ را مرور کنیم بدون اینکه معنایش را بفهمیم، یا معنایش را بفهمیم ولی در اعماق جانمان نفوذ نکرده باشد، بلکه با دقّت و توجّه تام به معنایش بخوانیم که واقعاً انسان را منقلب می‌کند و حالت تضرّع و زاری به انسان می‌دهد:

اللَّهُمَّ إِنِّی أَمْسَیْتُ‏ لَکَ‏ عَبْداً دَاخِراً لَا أَمْلِکُ لِنَفْسِی نَفْعاً وَ لَا ضَرّاً وَ لَا أَصْرِفُ عَنْهَا سُوءاً أَشْهَدُ بِذَلِکَ عَلَى نَفْسِی وَ أَعْتَرِفُ لَکَ بِضَعْفِ قُوَّتِی وَ قِلَّهِ حِیلَتِی فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْجِزْ لِی مَا وَعَدْتَنِی وَ جَمِیعَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ مِنَ الْمَغْفِرَهِ فِی هَذِهِ اللَّیْلَهِ وَ أَتْمِمْ عَلَیَّ مَا آتَیْتَنِی فَإِنِّی عَبْدُکَ الْمِسْکِینُ الْمُسْتَکِینُ الضَّعِیفُ الْفَقِیرُ الْمَهِینُ اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْنِی نَاسِیاً لِذِکْرِکَ فِیمَا أَوْلَیْتَنِی وَ لَا لِإِحْسَانِکَ فِیمَا أَعْطَیْتَنِی وَ لَا آیِساً مِنْ إِجَابَتِکَ وَ إِنْ أَبْطَأْتَ عَنِّی فِی سَرَّاءَ وَ ضَرَّاءَ أَوْ شِدَّهٍ أَوْ رَخَاءٍ أَوْ عَافِیَهٍ أَوْ بَلَاءٍ أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْمَاءَ إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاء؛

 اللَّهُمَ‏ إِنِّی‏ أَمْسَیْتُ‏ لَکَ‏ عَبْداً دَاخِراً؛ خدایا! من شب کردم درحالی‌که برای تو «بندهٔ داخر» هستم. واژهٔ «داخر» مقتبس از قرآن کریم است که خداوند متعال می‌فرماید:

(ادْعُونِی‏ أَسْتَجِبْ‏ لَکُمْ‏ إِنَ‏ الَّذِینَ‏ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ‏)

مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم. کسانی‌که از عبادت من استکبار می‌ورزند، به‌زودی با ذلّت و حقارت وارد جهنّم خواهند شد.

کسانی که به‌هیچ وجه حاضر به عبادت و خواندن خداوند نیستند، حتّی وقتی گرفتار بلا و سختی می‌شوند و خداوند برای تنبّه، آنان را مبتلا به مشکلات می‌کند تا ذلّت خود و عظمت پروردگار را بفهمند، ولی باز هم نمی‌فهمند و متنبّه نمی‌شوند، این‌ها به‌زودی ذلیلانه و حقیرانه وارد جهنّم می‌شوند. آری، سرکشی و طغیان، انسان را بیچاره می‌کند.

در این دعا می‌گوییم: خدایا! من بندۀ ذلیل و حقیر و بیچارۀ تو هستم و خودم ذلّت و حقارت و بیچارگی‌ام را می‌دانم. در واقع، هرچه در این عالَم است، در پیشگاه خدا ذلیل و ناچیز است.

لا أَمْلِکُ لِنَفْسِی نَفْعاً وَ لا ضَرّاً وَ لَا أَصْرِفُ عَنْهَا سُوءاً؛ خداوندا! من مالک هیچ نفع و ضرری برای خود نیستم و نمی‌توانم هیچ بدی را از خود دور کنم. آن چیزهایی را هم که به حسب ظاهر می‌توانم دفع کنم، از جانب توست و تو قدرت آن را به من داده‌ای، چه رسد به آنجایی که مشیّت تو بر این قرار گرفته باشد که اسباب ظاهری کُند و بی‌اثر شود.

أَشْهَدُ بِذَلِکَ عَلَى نَفْسِی وَ أَعْتَرِفُ لَکَ بِضَعْفِ قُوَّتِی وَ قِلَّهِ حِیلَتِی‏؛ پروردگارا! من خودم شهادت می‌دهم که ضعیفم و نزد تو اعتراف به ضعف قوّتم می‌کنم و اینکه راه چاره‌ام کم است.

فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْجِزْ لِی مَا وَعَدْتَنِی وَ جَمِیعَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ مِنَ الْمَغْفِرَهِ فِی هَذِهِ اللَّیْلَهِ وَ أَتْمِمْ عَلَیَّ مَا آتَیْتَنِی؛ خدایا! بر محمّد و آل او درود فرست و آنچه به من و به همهٔ مؤمنین و مؤمنات وعده داده‌ای، یعنی مغفرت و آمرزش در این شب را به ثمر برسان و آنچه از نعمت‌ها به من دادی بر من تمام کن.

 فَإِنِّی عَبْدُکَ الْمِسْکِینُ الْمُسْتَکِینُ الضَّعِیفُ الْفَقِیرُ الْمَهِین؛ بارالها! من بندهٔ مسکین، مستمند، ضعیف، فقیر و بی‌ارزش تو هستم.

اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْنِی نَاسِیاً لِذِکْرِکَ فِیمَا أَوْلَیْتَنِی وَ لَا لِإِحْسَانِکَ فِیمَا أَعْطَیْتَنِی وَ لَا آیِساً مِنْ إِجَابَتِکَ وَ إِنْ أَبْطَأْتَ عَنِّی‏؛ خدایا! مرا فراموش‌کار نعمت‌هایت و غافل از احسان و عطایت، و در‌عین‌حال مأیوس از اجابتت قرار نده، اگرچه که کُند باشد. این نکتهٔ مهمّی است که ما نباید از اجابت دعاهایمان نا امید شویم، هرچند این اجابت مقداری طول بکشد.

 فِی سَرَّاءَ وَ ضَرَّاءَ أَوْ شِدَّهٍ أَوْ رَخَاءٍ أَوْ عَافِیَهٍ أَوْ بَلَاءٍ أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْمَاءَ؛ حال چه در خوشحالی باشم، چه در سختی؛ در گرفتاری باشم یا در آسایش؛ در سلامت باشم یا در بلا؛ در مشکل باشم یا در نعمت. إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاء؛ تو دعا را می‌شنوی و اجابت می‌کنی.

این دعا درعین اختصار، مشتمل بر مضامین عالی مخصوصاً برای شب‌های قدر است. لذا قرائت مکرّر آن با توجّه و حضور قلب در این شب‌ها بسیار مناسب است. هروقت خواستید در شب‌های قدر در درگاه خدا دعا کنید، ابتدا این دعا را بخوانید تا جانتان جلا پیدا کند و حالتان دگرگون شود و برای تضرّع و ابتهال و زاری در درگاه خدا آمادگی پیدا کنید، آن‌وقت شروع به دعا کردن کنید و ذکر صلوات بر محمّد صلّی الله علیه وآله و آل محمّد علیهم السّلام قبل و بعد از دعا و همچنین توسّل به اهل بیت علیهم السّلام را فراموش نکنید. خداوند متعال همهٔ ما را توفیق بیشتر عنایت فرماید.

و السلام علیکم و رحمه اللّه و برکاته