دروس خارج اصول
مقدمات علم اصول (جلسه ۱۰)
فرق فقه و اصول قابل اشتباه نیست، به این بیان که: در اصول به دنبال پیدا کردن حجتها هستیم و در فقه حجتهای پیدا شده را تطبیق میکنیم. پس «تحصیل حجت» در فقه و اصول اشتراک لفظی بوده و همین موجب اشتباه شده است؛ در اصول، تحصیل اصل حجیت است ولی در فقه تحصیل حجت معلومه نسبت به موارد خاصه است که فرق بین ایندو واضح است.
مقدمات علم اصول (جلسه ۹)
بعض مباحث علم اصول، نه در طریق استنباط حکم شرعی واقع میشود و نه حتی خودش حکم شرعی است، بلکه صرف تعذیر یا تنجیز را میرساند؛ یعنی اگر مکلف طبق آن عمل کرد و فیالواقع حکم بر خلاف آن بود معذور است و اگر طبق آن عمل نکرد و فیالواقع حکم مطابق آن بود مؤاخذ است. اما اینکه فیالواقع حکمی هست یا نه، متعرض نیست.
مقدمات علم اصول (جلسه ۸)
مشهور اصولیون از قدیم، علم اصول را اینچنین تعریف کردهاند: «علم الاصول هو العلم بالقواعد الممهَّدة لاستنباط الاحکام الشرعیة الفرعیة». این تعریف متعارف و رسمی از علم اصول، توسط خیلی از بزرگان علم اصول مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. از جمله مرحوم نائینی، محقق عراقی و بعضی از اساطین دیگر، اشکالاتی بر آن وارد کردهاند.
مقدمات علم اصول (جلسه ۷)
اصطلاح «کلی» در باب برهان، با «کلی» در بحث منطق صوری و باب قیاس فرق دارد. کلی در باب قیاس یعنی همة افراد را شامل میشود، ولی کلی باب برهان معنای وسیعتری دارد، اگرچه معنای باب قیاس را هم باید داشته باشد. کلی در باب برهان یعنی قابل صدق بر کثیرین است و به این دلیل، همة افراد را شامل میشود؛ در مقابل جزئی که قابل صدق بر کثیرین نیست.
مقدمات علم اصول (جلسه ۶)
علامه طباطبایی: در علوم برهانی باید از عوارض ذاتیه بحث شود، نه از عوارض غریب. سپس میفرمایند: قیاسهایی که در علوم برهانی وجود دارد باید منتج یقین باشد، پس باید مقدمات آنها هم یقینی باشد و اگر مقدمات یقینی نباشد معلوم است که به یقین نمیرسیم؛ چون نتیجه تابع اخس مقدمات است و اگر یکی از مقدمات، غیر یقینی بود دیگر نتیجه یقینی نمیشود.
جلسات ماه رمضان 1443 قمری
جلسۀ ۳۰، رمضان ۱۴۴۳ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد
یکی از نمونههای بارز وصل که معمولاً به ذهن میآید، صلهٔ رحم و پیوند با خویشان است. پیوند با خویشان قطعاً از امور پسندیده در اسلام است و بلکه چهبسا واجب باشد و حدّاقل آن است که قطع رحم و بریدن از خویشان حرام است، همچنین آثار و فواید زیادی بر صلهٔ رحم مترتّب است که در عقول عادی ما نمیگنجد.
جلسۀ ۲۹، رمضان ۱۴۴۳ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد
در بعضی موارد، گذشتن از فرد خطاکار، وهنی در قدرت اسلام است؛ مثلاً افراد خطاکار، نظم اجتماعی را به هم میزنند و موجب بلوا و آشوب میشوند و اگر تنبیه نشوند و به جزای خود نرسند، فردا گروه دیگری هم برای این کار تشویق میشوند. در این موارد نیز باید خطاکاران تنبیه و مؤاخذه و طبق معیارها عقوبت شوند.
جلسۀ ۲۸، رمضان ۱۴۴۳ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد
یک موقع کسی به دیگران ظلم نمیکند و ضرر نمیرساند و آنان را اذیّت نمیکند، امّا یک موقع بالاتر از آن، ظلم و ضرری را که ازسوی دیگران به او وارد شده، با عفو و بخشش و بلکه با عطا و احسان جواب میدهد و این از صفات بزرگ است.
جلسۀ ۲۷، رمضان ۱۴۴۳ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد
چنین نباش که بگویی: من با مردم هستم یا همچون یکی از آنان هستم، و هر کاری آنان انجام دادند، من هم انجام میدهم! بلکه اگر دیدی کار درستی انجام میدهند، تو هم انجام بده، ولی اگر دیدی کار نادرستی انجام میدهند، تو انجام نده. اینکه بگویی: دیگران چنین کردند، پس من هم چنین خواهم کرد، منطق غلطی است.
جلسۀ ۲۶، رمضان ۱۴۴۳ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد
با هرکه یاد خدا میکند یاد خدا کن! وقتی میبینی کسی مشغول ذکر است، تو نیز با او همراهی کن و یاد خدا باش. گاهی انسان غافل است و یاد خدا نیست، درحالیکه میدانیم ذکر خدا همیشه خوب است، لذا فرمودهاند: اگر زمانی یادت رفت و مشغول ذکر نیستی، ولی میبینی کسی ذکر میگوید، تو هم با او همراه شو و ذکر بگو.
دروس اخلاق
رجب ماه مغفرت و دریافت رحمت بیکران الهی
ماه رجب، فرصتی استثنایی است که خداوند متعال قرار داده تا بتوانیم از رحمت بیکران او که از هر طرف ریزش دارد، استفاده کنیم؛ چنانکه از ماه رجب به «رجب الأُصَبّ» نیز تعبیر شده است؛ رحمت خدا همیشه وجود دارد؛ بهویژه در ماههایی چون رجب، شعبان و رمضان. فقط باید قابلیّت داشته باشیم و بتوانیم از این نسیمهای لطف الهی استفاده کنیم.
علم نافع و شایسته از منظر امیرالمؤمنین علیه السّلام
انسان باید همیشه بهدنبال علوم مهم و کاربردی باشد و آنها را برای فراگیری انتخاب کند. البتّه فایده و کاربرد علوم براساس افراد، زمانها و شرایط مختلف میتواند متفاوت باشد. ممکن است بعضی علوم در برخی شرایط یا برای برخی افراد هیچ فایدهای نداشته باشد، ولی در شرایط دیگر یا برای افراد دیگر فایده داشته باشد.
ترتیب اثر به علم و دانش در باور قلبی و رفتار عملی
علمی که اثری در انسان نداشته باشد، خیری ندارد. البتّه اثر هر علمی بهحسب خودش است. گاهی علم مربوط به اعتقاد است که باید اثر اعتقادی داشته باشد و منجر به باور قلبی شود. گاهی هم علم مربوط به عمل است که باید اثر عملی داشته باشد و در رفتار و کردار انسان نمایان گردد.
به کار بستن پندها و پرهیز از دانش های ناسودمند
انسان باید به دنبال علومی باشد که در سعادت او تأثیر دارد و در درجهٔ اوّل هم سعادت اخروی ملاک است؛ زیرا این دنیا هرچه باشد، محدود است و در برابر آخرت نامحدود ارزشی ندارد، درحالیکه عالیترین پیشرفتهای علوم دنیوی نهایتاً قدری زندگی دنیا را برای ما آسان میکند یا مقداری سلامت و طول عمر به ما میدهد!
بسیار طلب خیر کردن از خداوند
طلب خیر گاهی طلب خیر مستقیم است؛ یعنی هرگاه انسان بهدنبال کاری میرود، محاسبه و بررسی کند و آنچه خیر او در آن است، انتخاب کند که این همان معنای لغوی استخاره است. امّا بعید نیست که در استعمالات شرعی وقتی گفته میشود: استخاره کن، یعنی از خداوند متعال طلب خیر کن.
پیامها
پیام به مناسبت چهل و چهارمین سال پیروزی انقلاب اسلامی
راهپیمایی پرشکوه مردم سراسر کشور در ۲۲ بهمن، سالروز پیروزی انقلاب اسلامی، حمایت از اسلام و انزجار از بدخواهان چپاولگر است و حضور یکایک افراد ملت میتواند هر یک پرچمی برافراشته در برابر دشمنان متجاوز کینهتوز بوده و مانع طمعورزیهای بدخواهانهٔ بیشتر آنها باشد و اداء دِینی به شهدا و امام راحل (ره ) است.
پیام تسلیت آیت الله مدرسی در پی درگذشت دکتر عباس شیبانی
خدمات خاصّ و عامّ آن مرحوم پیش و پس از پیروزی انقلاب اسلامی تحسین برانگیز است، خصوصاً استقلال و استقامت در رأی در عین کجرویهای برخی از دوستان و همراهان قدیمش.
پیام آیت الله مدرّسی در پی حادثۀ تروریستی در حرم شاهچراغ
بخشی از پیام آیت الله مدرّسی یزدی: اکنون دیگر کُند ذهنترین افراد باید متوجّه شده باشند که سلسله آشوبها، اغتشاشات، خرابکاریها و جنایات اخیر، تصمیمهای دشمنان کینهتوز بشریت و بدخواهان ملّت بزرگ و مسلمان ایران است که با به مزدوریگرفتن تعدادی محدود و فریفتن تعدادی دیگر، در صدد نابودی ملّت و کشور ایران میباشند.