جلسۀ ۱۵، رمضان ۱۴۴۱ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد

خلاصه بیانات

آیت الله سیّد محمّدرضا مدرّسی طباطبایی یزدی دامت برکاته

ماه مبارک رمضان ۱۴۴۱، جلسه پانزدهم

در شب ولادت سبط اکبر رسول خدا، امام حسن مجتبی علیه السّلام هستیم و از خداوند متعال می‌خواهیم ما را از شیعیان خالص ایشان و پدرشان و برادرشان و همهٔ ائمهٔ معصومین علیهم السّلام قرار دهد.

صلح امام حسن علیه السّلام کمتر از شهادت نبود

امام مجتبی علیه السّلام براساس روایت «الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ سَیِّدَا شَبَابِ‏ أَهْلِ‏ الْجَنَّه» به همراه برادرشان امام حسین علیه السّلام سرور جوانان بهشت و عزیزترین افراد نزد رسول خدا صلّی الله علیه وآله هستند؛ امامی که در دامان فاطمهٔ زهرا علیها السّلام تربیت شده، پدرش علیّ مرتضی علیه السّلام، جدّش رسول خدا صلّی الله علیه وآله و جدّه‌اش خدیجهٔ کبری علیها السّلام است.  امّا متأسّفانه مردم قدر این امام عزیز را ندانستند و وقتی آن حضرت پس از پدر بزرگوارشان زمام امر را به دست گرفتند، گرفتار یارانی پیمان‌شکن و لشکریانی نا‌به‌کار گشته و مجبور شدند برای حفظ اسلام و شیعیان، سختی صلح با معاویه را ـ البته با شرایطی که موجب افتضاح بنی‌امیّه و معاویه بود ـ بپذیرند.

صلحی که اگر واقعاً کسی دقّت کند، می‌یابد که پذیرفتن صلح با معاویه برای امام علیه السّلام با آن نفس بزرگوار و آن عظمت روحی، به مراتب از جنگیدن با معاویه‌  و باند اموی سخت‌تر بود، ولی آن حضرت همهٔ این ابتلائات را برای رضای خداوند متعال تحمّل کردند و عاقبت هم در این راه به شهادت رسیدند. اهل‌  فهم می دانند برکات و فوایدی که از وجود مبارک امام مجتبی علیه السّلام به این امّت رسیده، بی‌نهایت است. امیدواریم خداوند متعال به برکت این مولود عزیز، همهٔ برکاتش را بر ما نازل فرماید و مشکلات و بیماری‌ها ازجمله این مشکل اخیر و فراگیر را برطرف گرداند.

آثار متفاوت ابتلائات برای مؤمنان و غیر مؤمنان

بحث ما به مناسبت این بیماری و ویروس جهانی، دربارهٔ دیدگاه و موضع اسلام درمورد ابتلائات بود و گفتیم ابتلائات عمدتاً برای تنبیه بشر است و اکثر افراد و جوامع به واسطهٔ گناهانی که انجام داده‌اند، مبتلا می‌شوند، ولی همین ابتلائات اگر موجب تنبّه آنها گردد و ظرفیتش را داشته باشند، برای آنها کمال‌آفرین خواهد بود و آنها را از لحاظ مادّی و معنوی رشد می‌دهد.

امّا اگر افراد و جوامع ظرفیت نداشته و برخورد درستی هم در برابر ابتلائات نداشته باشند و به جای صبر به جزع و فزع بپردازند، خسران دنیا و آخرت خواهند دید و جز مصیبت و تنبیه، جزع و فزع، و غضب الهی، هیچ بهره‌ای از این ابتلائات نخواهند برد و در برابر نعمت‌هایی که به واسطهٔ عصیانشان از آنان گرفته شده، هیچ اجر و پاداشی به آنها داده نمی‌شود.

درمقابل، اگر انسان ظرفیت درست داشته باشد؛ یعنی اوّلاً مؤمن باشد ـ زیرا بدون ایمان، ظرفیت معنا ندارد ـ و ثانیاً عمل صالح داشته باشد ـ که ازجملهٔ عمل صالح، صبر درست در مقابل ابتلائات است ـ در این صورت، خداوند متعال آن‌قدر به او پاداش می‌دهد که در ذهن نمی‌گنجد.

دعا پشتوانهٔ تلاش‌های ظاهری

بیان کردیم که برای مقابله با ابتلائات و مشکلات، باید تلاش مادّی و معنوی کرد؛ مثلاً درمورد این ویروس فراگیر، باید متخصصّان ما در رشته‌های مختلف ـ اعمّ از بیولوژی، داروشناسی، درمان و … ـ نهایت تلاش خود را برای مقابله با این عارضه به کار ببرند و درعین‌حال، دعا هم باید کرد که درحقیقت، پشتوانهٔ همهٔ آن تلاش‌ها دعاست.

آن‌گاه پس از اینکه انسان تلاش خود را به درستی انجام داد و در مقابله با بلا از هیچ سعی و کوششی دریغ نکرد، دربیشتر مواقع و به طور معمول چنین است که به نتیجهٔ مورد انتظار دست می‌یابد؛ زیرا این یک قاعدۀ کلّی است که تلاش‌ها در این دنیا بی‌ثمر نمی‌ماند و لطف و عطای پروردگار از کسی دریغ نمی‌شود:

(کُلاًّ نُمِدُّ هؤُلاءِ وَ هَؤُلاءِ مِنْ عَطاءِ رَبِّکَ وَ ما کانَ عَطاءُ رَبِّکَ مَحْظُورا)؛

هر یک از دو گروه دنیا طلب و آخرت طلب را از لطف و عطاى پروردگارت مدد می‌رسانیم و لطف و عطاى پروردگار تو از کسی دریغ نخواهد شد.

بنابراین به طور کلّی هرکس به هر میزان تلاش کند، نتیجهٔ آن را خواهد دید؛ اگر کسی فقط تلاش مادّی کرد، تنها بهرۀ مادّی می‌برد و  اگر کسی هم تلاش مادّی و هم تلاش معنوی کرد، هر دو بهرۀ مادّی و معنوی را خواهد برد.

پاداش هزار شهید برای صبر در برابر بلا

در این میان گاهی بعضی افراد با وجود آنکه به وظیفه‌شان عمل می‌کنند، امّا به آن هدف اصلی مورد نظر خود، نائل نمی‌شوند؛ مثلاً فردی که گرفتار بیماری شده، با اینکه برای معالجهٔ خود تلاش کرده، نزد پزشک رفته، به بیمارستان مراجعه کرده و دعا هم کرده، امّا اتّفاقاً به عنوان امری نادر اثر مثبت نگرفته است. آیا در این‌گونه موارد، فرد چیزی را از دست داده است؟

همان‌گونه ‌که قبلاً اشاره کردیم بیماری‌ برای کسی‌که خدای ناکرده اهل گناه باشد، موجب پاک شدن گناهان می‌شود و برای کسی‌که اهل گناه نباشد و برخورد درست و صبر و تحمّل درست داشته باشد، موجب اجر و پاداش الهی می‌گردد؛ چنان‌که در روایتی آمده است:

مَنِ‏ ابْتُلِیَ‏ مِنَ‏ الْمُؤْمِنِینَ‏ بِبَلَاءٍ فَصَبَرَ عَلَیْهِ کَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ أَلْفِ شَهِیدٍ؛

هر که از مؤمنان به بلایی مبتلا شود و در برابر آن صبر کند، اجری چون اجر هزار شهید خواهد داشت.

پاداش بسیار عجیبی است! کسانی‌که در طریق ایمان ثابت قدم می‌مانند و در برابر بلاها صبر می‌کنند، خداوند متعال اجری معادل هزار شهید به آنان خواهد داد! خوشا به حال این جانبازانی که در برابر سختی‌ها و مشکلات واقعاً صبر می‌کنند! آنان گویا هر روز یک شهادت نصیبشان می‌گردد. البته معلوم است که اگر کسی مبتلا شد و صبر کرد و شهادت هم نصیبش شد، اجری بسیار بالاتر خواهد داشت؛ زیرا علاوه بر پاداش صبر بر بلا، پاداش شهادت نیز به او داده می‌شود.

مراتب گوناگون صبر و پاداش‌های متناسب

از روایت مذکور و پاداشی که در آن برای صبر بیان شده، معلوم می‌شود صبر درست در برابر ابتلائات، بسیار مشکل است. البته صبر مراتب دارد؛ یک مرتبه از آن صبری مثل صبر ایّوب است، یک مرتبه صبری همچون صبر زینب کبری علیها السّلام است و یک مرتبه هم صبری مانند صبر امام حسین علیه السّلام است:

نَصْبِرُ عَلَى بَلَائِهِ وَ یُوَفِّینَا أُجُورَ الصَّابِرِین‏؛

بر بلایش صابریم و او اجر صابران را به ما خواهد داد.

این‌گونه صبرهاست که آن اجرهای بسیار را دارد. البته اگر ما هم در حدّ خودمان صبر کنیم، خداوند به لطف خودش به ما نیز اجر و پاداشی خواهد داد.

و السلام علیکم و رحمه اللّه و برکاته