جلسه ۱۳، رمضان ۱۴۴۵ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد

بیانات

آیت‌الله سیّد محمّد‌رضا مدرّسی طباطبایی یزدی دام ظلّه

ماه مبارک رمضان ۱۴۴۵ ، جلسهٔ سیزدهم

در جلسات گذشته بیان کردیم که ماه مبارک رمضان یک برنامهٔ فوق‌العادۀ سالانه و یک دورۀ بسیار پربار است که خداوند متعال برای مردم قرار داده تا بتوانند عقب‌ماندگی‌های گذشته را جبران کنند، وضعیّت فعلی خود را ارتقا ببخشند و نیرویی برای آینده تا ماه رمضان دیگر و بلکه تا آخر عمر فراهم کنند.

خاصّیّت فوق‌العادهٔ ماه مبارک رمضان و روزهٔ آن

اگر کسی از این ظرفیّت فوق‌العاده و برنامهٔ ویژه استفادۀ صحیح کرد، همهٔ این آثار و نتایج برای او حاصل خواهد شد؛ یعنی می‌تواند همهٔ عقب‌ماندگی‌ها، کجروی‌ها و انحراف‌های گذشته را جبران کند، وضعیّت فعلی خود را ارتقا ببخشد و ذخیره برای خودش تا ماه رمضان آینده و بلکه تا پایان عمر فراهم کند. بدین‌جهت در روایت آمده است:

مَنْ‏ صَامَ‏ رَمَضَانَ‏ ثُمَ‏ حَدَّثَ نَفْسَهُ أَنْ یَصُومَ إِنْ عَاشَ فَإِنْ مَاتَ بَیْنَ ذَلِکَ دَخَلَ الْجَنَّهَ؛

کسی که ماه رمضان را روزه بگیرد، سپس با خود بگوید اگر ماه رمضان دیگر آمد و زنده بود، باز‌هم روزه بگیرد، چنانچه بین این دو ماه رمضان از دنیا رفت، به بهشت وارد می‌شود.

ماه رمضان چنین خاصّیّت فوق‌العاده‌ای دارد: اگر کسی ماه رمضان را روزه بگیرد و خود را تربیت کند و بالا ببرد، قصدش هم این باشد که اگر زنده ماند، ماه رمضان دیگر را هم روزه بگیرد، اگر خدای‌ناکرده از دنیا رفت، وارد بهشت می‌شود. امیدواریم خداوند متعال به همهٔ ما طول عمر عنایت فرماید و سال‌های متمادی بتوانیم از برکات ماه رمضان استفاده کنیم و عاقبت با جلب رضایت الهی به ملاقات پروردگار نایل شویم.

عوامل پیشرفت و ترقّی در ماه مبارک رمضان

در جلسات گذشته، عواملی را که خداوند متعال در این برنامهٔ سالانه تعبیه فرموده است تا انسان‌ها به کمال خود برسند، یک‌به‌یک برشمردیم. اوّلین عامل، تاباندن نور امید در دل‌ها بود که هیچ‌کس نباید در ماه رمضان مأیوس باشد و در‌عین‌حال نباید در انتظار وقت دیگری باشد؛ یعنی خداوند متعال به‌اصطلاح سدّ ثغور کرده و گفته است: هر کاری می‌خواهید انجام دهید، در همین ماه مبارک رمضان انجام دهید و فکر نکنید اگر ماه رمضان از دستتان رفت، در ماه‌های دیگر می‌توانید جبران کنید: أَیَّاماً مَعْدُوداتٍ، مگر در مواردی کاملاً استثنایی.

دومین عامل برای تحقّق پیشرفت و ترقّی و جبران و ذخیره، آموزش قرآنی بود؛ قرآنی که خداوند متعال دربارهٔ آن فرموده است: وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَهً وَ بُشْرىٰ‏ لِلْمُسْلِمینَ؛ «و این کتاب را بر تو نازل کردیم که روشنگر هر چیزى است و براى مسلمانان هدایت، رحمت و مژده است» و امتیازات ویژه‌ای برای قرائت قرآن در ماه رمضان قرار داده است که تلاوت یک آیه از آن در این ماه مساوی یک ختم قرآن در ماه‌های دیگر است.

عامل سوم، دعا بود و گفتیم ادعیهٔ وارد‌شده در ماه رمضان، انسان را هم تربیت عقلانی می‌کند و هم تربیت احساسی و عاطفی.

عامل چهارم، بیدار کردن انسان در‌رابطه‌با خود بود که بفهمد چه موجود ذلیل و نیازمندی است و غنی فقط ذات اقدس الهی است تا مبادا از دایرهٔ عبودیّت خارج شود و سر به طغیان بردارد. و این را با روزه گرفتن و تحمّل گرسنگی و تشنگی در ذات خودش بیابد.

عامل پنجم: یادآوری شرایط سخت آخرت

عامل دیگری که با آن، خداوند متعال می‌خواهد برنامهٔ فوق‌العادهٔ سالانه را به انجام برساند، این است که با روزهٔ ماه رمضان انسان‌ها بیشتر و آسان‌تر به یاد آخرت و مخصوصاً شرایط سخت آخرت می‌افتند.

نمونه‌ای هرچند کوچک از گرسنگی و تشنگی قیامت

در خطبهٔ رسول اکرم (ص) دربارهٔ ماه رمضان آمده است:

وَ اذْکُرُوا بِجُوعِکُمْ‏ وَ عَطَشِکُمْ‏ فِیهِ جُوعَ یَوْمِ الْقِیَامَهِ وَ عَطَشَهُ؛

و با گرسنگى و تشنگى خود در این ماه گرسنگى و تشنگى روز قیامت را به یاد آورید.

یعنی با روزه گرفتن در ماه رمضان و تحمّل گرسنگی و تشنگی آن، به یاد گرسنگی و تشنگی روز قیامت بیفتید. در روایت دیگری، از امام رضا علیه السّلام دربارهٔ روزه چنین آمده است:

فَیَکُونَ ذَلِکَ دَلِیلاً عَلَى‏ شَدَائِدِ الْآخِرَهِ؛

پس روزه، دلیل و راهنمایی برای شداید و سختى‏هاى آخرت است.

درحقیقت، وقتی ما از قیامت خبری می‌شنویم، دستی از دور بر آتش داریم، امّا اگر سختی‌های آخرت را وجدان و احساس کنیم، رفتار و تفکّر ما تغییر پیدا می‌کند. از‌این‌رو اگر می‌خواهیم خالص و پاک شویم، باید یاد آخرت باشیم، امّا نه فقط در اندیشه، بلکه نمونه‌ای از آنچه در آخرت رخ می‌دهد ـ هرچند با فرسنگ‌ها فاصله ـ باید در این دنیا احساس کنیم. بدین‌جهت است که ما یکی از عوامل مربوط به ماه رمضان و روزه‌داری آن را که برای سعادت انسان مفید است، یادآوری مشکلات آخرت دانستیم.

یادآوری مشکلات آخرت و نقش آن در پدید آمدن اخلاص و رهایی

یادآوری مشکلات آخرت، نقش مهمّی در پدید آمدن اخلاص برای انسان‌ها دارد؛ اخلاصی که بنابر روایت:

بِالْإِخْلَاصِ یَکُونُ‏ الْخَلَاصُ؛

خلاصى با اخلاص آید.

خلاصی انسان از هر پَستی، بدبختی و بیچارگی به‌واسطهٔ اخلاص است و اگر اخلاص داشته باشیم، می‌توانیم خلاص شویم، وگرنه خیر. و یادآوری آخرت می‌تواند ما را به اخلاص برساند؛ چنان‌که خداوند متعال در‌رابطه‌با سه پیامبر بزرگ و عظیم‌الشأن خود یعنی جناب ابراهیم علیه و علی نبیّنا و آله السلام و اسحاق و یعقوب علی نبیّنا و آله و علیهما السلام می‌فرماید:

إِنَّا أَخْلَصْناهُمْ بِخالِصَهٍ ذِکْرَى الدَّارِ؛

ما آنان را با موهبت ویژه‏اى که یادآورى آن سراى بود، خالص گردانیدیم.

یعنی ما این سه پیامبر را با یادآوری سرای آخرت، خالص کردیم و پاک گردانیدیم. این خیلی نکتهٔ مهمّی است. در تفاسیر، آیه را چنین توضیح داده‌اند؛ یعنی ما این پیامبران را با روشی پاک، خالص گرداندیم و آن روش یادآوری آخرت و شرایط آخرت است. پس اینکه آن‌ها خالص شده‌اند؛ به‌خاطر این است که به یاد آخرت هستند.

ماه رمضان و روزۀ  آن هم چون با گرسنگی و تشنگی همراه است، انسان را به یاد آخرت و گرسنگی‌ها و تشنگی‌های آن می‌اندازد و بدین‌وسیله او را خالص می‌گرداند. ضمن اینکه خالص بودن غایت عبادات است و باید همهٔ عبادات خالص باشد و با همین اخلاص است که انسان از همهٔ دنائت‌ها و پستی‌ها از‌جمله آتش جهنّم رهایی پیدا می‌کند که: بِالْإِخْلَاصِ یَکُونُ‏ الْخَلَاصُ؛ خلاصى با اخلاص آید.

امیدواریم خداوند متعال به همهٔ ما اخلاص را در بالاترین مراحل آن عنایت فرماید و مشمول رحمت‌های خود در این ماه مبارک رمضان قرار دهد؛ بمحمّد (ص) و آله الطاهرین علیهم السّلام.

و السلام علیکم و رحمه اللّه و برکاته