جلسه ۶، رمضان ۱۴۴۵ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد

بیانات

آیت‌الله سیّد محمّد‌رضا مدرّسی طباطبایی یزدی دامت برکاته

ماه مبارک رمضان ۱۴۴۵ (۱۴۰۲ شمسی)، جلسهٔ ششم

در جلسات گذشته بیان کردیم که خداوند متعال ماه مبارک رمضان و روزه‌داری در آن را دورۀ ویژه‌ای برای جبران کمبودهای گذشته و ذخیرۀ توشه برای آینده، هم برای تکمیل فرد و هم تکمیل جامعه قرار داده و عواملی را برای این رشد و تعالی و سعادت در این ماه قرار داده که اگر از آن‌ها به‌خوبی استفاده شود، افراد و جوامع می‌توانند به بالاترین درجات کمال و سعادت خود برسند.

اوّلین این عوامل را ایجاد نور امید در دل‌ها در سطح خرد و کلان، و دومین عامل را عامل آموزش بیان کردیم و گفتیم مصداق بارز عامل آموزش، تأکید بر قرائت قرآن با تدبّر در ماه مبارک رمضان است که: «برای هر چیزی بهاری است و بهار قرآن ماه رمضان است» و همچنین: «کسی که یک آیه از قرآن در ماه رمضان تلاوت کند، مثل کسی است که در دیگر ماه‌ها قرآن را ختم کرده است». و علّت اینکه قرائت قرآن را عامل کمال انسانی دانستیم، آن بود که قرآن کریم «تبیان هر چیزی» و راه شناخت خدا، جهان و انسان، و ارتباط انسان با جهان و خدای جهان، و شناخت سرنوشت نهایی انسان است.

قرآن، بالاترین سرمایه، میراث پیامبر (ص) و وسیلهٔ ارتباط با آسمان‌

بنابراین باید قرآن کریم در ماه مبارک رمضان مورد توجّه ویژه باشد. از‌این‌جهت بنده توصیه می‌کنم علاوه بر اینکه قرآن را در ماه رمضان با تدبّر می‌خوانید، در‌عین‌حال جلسات تفسیری هم داشته باشید و در محافل و مجالسی که قرآن کریم را تفسیر هم می‌کنند، شرکت کنید؛ زیرا قرآن بالاترین سرمایهٔ ما و اَحد الثقلین است. پیامبر اکرم (ص) فرمودند:

إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ‏ کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی؛

من در میان شما دو چیز گرانبها باقی می‌گذارم: کتاب خدا و عترتم.

کتاب خدا «حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ‏ الْأَرْضِ‏ إِلَى‏ السَّمَاءِ»؛ ریسمانی است که از زمین تا آسمان کشیده شده و ما بندگان خدا با آن می‌توانیم با عالَم بالا ارتباط پیدا کنیم و هم سرنوشت نهایی خود را بشناسیم و هم دستور‌العمل رفتن به‌سوی قرب و سرنوشت نهایی مطلوب را از آن استفاده کنیم.

آثار فوق‌العادهٔ آموزش قرآن: زندگی سعادتمندانه، مرگ شهادت‌گونه و نجات جاودانه

در روایات، تعابیر بسیار جالب و فوق‌العاده‌ای در‌این‌باره آمده است؛ ازجمله در روایتی از رسول اکرم (ص) نقل شده ‌است:

إِنْ أَرَدْتُمْ عَیْشَ‏ السُّعَدَاءِ وَ مَوْتَ‏ الشُّهَدَاءِ وَ النَّجَاهَ یَوْمَ الْحَسْرَهِ وَ الظَّلَلَ یَوْمَ الْحَرُورِ وَ الْهُدَى یَوْمَ الضَّلَالَهِ فَادْرُسُوا الْقُرْآنَ فَإِنَّهُ کَلَامُ الرَّحْمَنِ وَ حِرْزٌ مِنَ الشَّیْطَانِ وَ رُجْحَانٌ فِی الْمِیزَانِ؛

اگر مى‏خواهید همچون سعادتمندان زندگى کنید، و همچون شهیدان از دنیا بروید، و در روز حسرت نجات یابید، و در روز گرماى سخت سایبانى داشته باشید، و در روز گمراهى به راه راست بروید، قرآن را بیاموزید که کلام رحمان است، و حرزى در برابر شیطان، و سبب‏ سنگینى ترازوى اعمال.

اگر می‌خواهید زندگی سعادتمندانه داشته باشید و مثل شهدا به خدا بپیوندید و در روزی که همه افسوس می‌خورند که چه چیزهایی را از دست داده‌اند، رستگار باشید و وقتی همه در حرارت سختی و ناراحتی به سر می‌برند، شما در سایهٔ آسایش و آرامش باشید و هنگامی که مردم گمراه می‌شوند، شما راه‌یافته باشید، قرآن بیاموزید و با قرآن مأنوس باشید و آن را بفهمید؛ زیرا قرآن کلام خدای رحمان است و انسان را از شرّ شیطان نگه می‌دارد و موجب برتری در میزان است.

آری، قرآن کریم چنین خاصّیّت‌هایی دارد و بدین‌جهت است که در ماه رمضان این‌قدر به قرآن ترغیب شده است؛ چون قرآن عامل اصلی سعادت و دانشی است که هیچ انسانی از آن بی‌نیاز نیست.

این عامل دوم بود که البتّه در اینجا مناسب است مطالب متعدّد دیگری نیز تذکّر داده شود، امّا چون بنای ما بر تفصیل زیاد نیست و می‌خواهیم این عوامل را با اختصار ذکر کنیم، به همین اندازه اکتفا می‌نماییم.

عامل سوم: دعا

عامل سومی که می‌تواند در این دورهٔ تربیتی الهی مفید باشد و انسان را به کمال شایستهٔ خود در سطح خرد و کلان برساند، عامل دعاست. ببینید در ادعیهٔ ماه رمضان چه غوغایی است! اعمّ از دعاهایی که بالخصوص برای شب‌ها، سحرها یا روزهای ماه رمضان وارد شده است و یا دعاهای مشترک برای همهٔ روزها یا همهٔ ساعات و اوقات ماه رمضان، دعاهای بعد از نمازهای واجب یا دیگر نمازهایی که در ماه مبارک رمضان وجود دارد و هر دعایی که در ماه رمضان خوانده ‌می‌شود.

تربیت عقلانی در کنار تربیت عاطفی و احساسی

دعا یکی از عوامل بسیار مؤثّر در این دورهٔ ویژه‌ای است که خداوند متعال برای انسان‌ها قرار داده است. این دعاها انسان را هم تربیت عقلانی می‌کند و هم تربیت عاطفی و احساسی. عقل انسان با این دعاها قانع و شکوفا می‌شود و اوج می‌گیرد و خیلی از چیزهایی را که بدون دعا نمی‌فهمد، به برکت این دعاها می‌فهمد. و در‌عین‌حال، قلب و دل و احساس انسان نیز جلا پیدا می‌کند، خدایی می‌شود و «صِبْغَهَ اللهِ»؛ رنگ خدایی به خود می‌گیرد. این‌ها همه برکات دعاست.

ببینید در دعای ابوحمزۀ ثمالی چه خبر است! در دعای افتتاح، دعای سحر، دعاهای کوچک، متوسّط و بزرگ، دعاهای وقت افطار، دعاهایی که بعد از نمازها قرائت می‌شود و…، چه مضامین عالی وجود دارد! چگونه انسان را با خدا، پیامبر (ص) و ائمّهٔ معصومین علیهم السّلام آشنا می‌کند و نور ولایت را در دل‌ها می‌تاباند و در‌عین اینکه عقل را رشد می‌دهد، احساس را هم رشد می‌دهد و عقل و احساس هماهنگ می‌شود و اصلاً انسان چهرۀ متفاوت و روحیهٔ دیگری به خود می‌گیرد، یکپارچه نور می‌شود، خدایی می‌شود، متّصل به ملأ اعلا و شبیه فرشتگان می‌شود، از دنائت و پستی مادّیّت رها می‌گردد، اوج می‌گیرد و در زمرۀ افلاکیان قرار می‌گیرد.

امیدواریم خداوند متعال به همهٔ ما توفیق عبادت، قرائت قرآن و قرائت دعا در این ماه مبارک و در این شب‌های نورانی و سحرهای استثنایی عنایت فرماید، بمحمّد (ص) و آله الطاهرین علیهم السّلام.

و السلام علیکم و رحمه اللّه و برکاته