حکمت و فلسفهٔ ابتلائات، بازگشت به سوی خداست؛ زیرا ابتلائات موجب میشود انسانها معرفتی جدید پیدا کنند و از سایر اسباب قطع امید نمایند، در نتیجه دیگر به خودشان مغرور نشوند، بلکه با تضرّع در درگاه خداوند متعال به سوی خدا و راه خدا بازگردند.
بسیاری اوقات دعا میکنیم و حاجات خود را طلب میکنیم و رفع مشکلات و کمبودهای خود را میخواهیم، امّا این دعاها مستجاب نمیشود. معلوم میشود گناهانی وجود دارد که دعا را رد میکند. البته نمیگوییم: هرجا دعا مستجاب نشد، به خاطر گناه است، بلکه از آن طرف میگوییم: گناه باعث عدم استجابت دعا میشود.
در میان افرادی که برای بیعت با حضرت آمده بودند، بعضی از ویژهخواران و افراد پرطمع و پرتوقّع نیز بودند که با جان و دل نیامده بودند، بلکه از سر ناچاری آمده بودند؛ چون میدیدند تودههای مردم آمدهاند و اگر آنها تخلّف کنند، مورد مؤاخذه قرار میگیرند، لذا به اجبار آمده بودند. ولی مهم تودههای عظیم مردم بود که آمده بودند.
خداوند متعال، ممکن است ابتدائاً نعمتی را به انسان بدهد؛ چون فضل خداوند چنین اقتضایی دارد، امّا نعمتی را که داده، بیدلیل بازپس نمیگیرد، مگر اینکه خود انسان کاری کند که دیگر قابلیت و شایستگی آن نعمت را نداشته باشد. بنابراین یکی از عواملی که میتواند شایستگی داشتن نعمت را از بین ببرد، گناهان است.
پدیدۀ پر خطر و وحشت زایی که امروزه اتّفاق افتاده، پدیدهای است که تقریبا همهٔ انسانها را در مقیاس وسیعی در سراسر دنیا و در شرق و غرب عالم ـ گرچه در بعضی از نقاط، بیشتر و در بعضی از نقاط با ضریب کمتر ـ درگیر کرده است. امروزه بخشهای مختلفی در دانشگاهها، مراکز علمی ـ تحقیقی، آزمایشگاهها و... در سراسر دنیا مشغول بررسی هستند که منشأ این بیماری و نحوهٔ پیدایش این ویروس چه بوده و از کجا آمده است؟
ماه مبارک رمضان، نعمت فوقالعادهای است که خداوند متعال به ما عنایت فرموده است؛ نعمتی که عقول ما قادر به درک عظمت آن نیست. ماه مبارکی که «أَنْفَاسُكُمْ فِيهِ تَسْبِيح»، «نَوْمُكُمْ فِيهِ عِبَادَة» و «دُعَاؤُكُمْ فِيهِ مُسْتَجَاب» باشد، با این معیارهای بشری و عقلهای معمول ما قابل درک نیست. چگونه ما بفهمیم نفَسهای ما در این ماه مبارک، تسبیح است، خواب ما عبادت است و دعاهای ما انشاءاللّه مستجاب است؟!