جلسۀ ۳، رمضان ۱۴۴۱ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد

خلاصۀ بیانات

آیت الله سیّد محمّدرضا مدرّسی طباطبایی دامت برکاته

ماه مبارک رمضان ۱۴۴۱، جلسۀ سوم

بیان شد که قضیهٔ ابتلای امروز بشر، یک سلسله اسباب ظاهری دارد که باید تحقیق و دنبال شود، ولی نکاتی ماورای این اسباب ظاهری وجود دارد که نوعاً ما از آن غافلیم و بدان توجّه نداریم. ازاین‌رو، درصدد برآمدیم از دعای شریفی که در ماه مبارک رمضان وارد شده، نکاتی را در مورد این قضیه به‌دست آوریم و فقرهٔ اوّل آن را خواندیم که بیان می‌داشت یکی از اسباب تغییر نعمت‌ها، گناهان است: وَاغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُغَیِّرُ النِّعَم‏؛ خدایا! گناهانی را که موجب تغییر نعمت‌ها می‌شود، بیامرز.

تصریح قرآن کریم به تغییر نعمت‌ها درپی تغییر رفتار انسان‌ها

این مطلب که گناهان موجب تغییر نعمت‌ها می‌شود، برگرفته از قرآن کریم است که می‌فرماید:

(ذلِکَ بِأَنَّ اللهَ لَمْ یَکُ مُغَیِّراً نِعْمَهً أَنْعَمَها عَلى‏ قَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِم)؛

خداوند نعمتی را که به قومی داده است، تغییر نمی‌دهد، مگر آنکه آنان خود را تغییر دهند.

خداوند متعال، ممکن است ابتدائاً نعمتی را به انسان بدهد؛ چون فضل خداوند چنین اقتضایی دارد، امّا نعمتی را که داده، بی‌دلیل بازپس نمی‌گیرد، مگر اینکه خود انسان کاری کند که دیگر قابلیت و شایستگی آن نعمت را نداشته باشد. بنابراین یکی از عواملی که می‌تواند شایستگی داشتن نعمت را از بین ببرد، گناهان است.

گناهان، موجب نزول بلا

در ادامهٔ دعای ‌شریف آمده است:

وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُنْزِلُ النِّقَم؛

خدایا! گناهانی را که نقمت‌ها را نازل می‌کند، بیامرز.

پس معلوم می‌شود نقمت‌ها و بلاها ـ یا حداقل عمدهٔ آنها ـ ناشی از گناهان است؛ چنان‌که آیات شریفه هم این معنا را تأیید می‌کند.

قطع امید از اسباب ظاهری

در بخش بعدی دعا آمده است:

وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَقْطَعُ الرَّجَاء؛

خداوندا! گناهانی که امید را قطع می‌کند، بیامرز.

یعنی گناهانی که امید ما را از غیر خدا قطع می‌کند، بیامرز. بشریتی که امروزه گرفتار این ویروس و بیماری ناشی از آن شده، حداقل در حال حاضر امیدش از اسباب ظاهری قطع شده و دستش کوتاه است. این بشر خیره‌سر، سرکش و مغرور، همین‌که مقداری در دانش پزشکی و علوم وابسته و نظایر آن پیشرفت کرده بود، آن‌چنان مغرور شده بود که خیال می‌کرد زمین و زمان و همه چیز در دست اوست و هر کاری بخواهد می‌تواند انجام دهد؛ ازجمله اینکه می‌تواند در مقابل حوادث طبیعی مقاومت کند و طبیعت را مهار نماید.

امّا ببینید خداوند متعال چگونه با یک موجود بسیار ریز غیر مرئی در کوچک‌ترین مقیاس‌ها، این بشر مغرورِ خیره‌سرِ پر مدّعا را به خاک مذلّت نشاند! چنان این ویروس آنها را  ذلیل کرده که هیچ کاری در برابر آن نمی‌توانند انجام دهند. البته فعلاً اقداماتی انجام می‌دهند که فی‌الجمله در بعضی جاها مؤثّر است، ولی در بعضی جاها مؤثّر نیست.

در واقع، بشر در تمام نقاط عالَم، گرفتار شده و این ویروس هرجا بخواهد، کارش را انجام می‌دهد و هیچکس را هم معاف نمی‌کند. گرچه فی‌الجمله آماری می‌دهند که بعضی‌ گروهها بیشتر و بعضی کمتر مبتلا می‌شوند و نسبت ابتلا و مرگ و میر بر اساس سنّ افراد یا بعضی شرایط دیگر تفاوت می‌کند، امّا می‌بینیم این ویروس فقیر و غنی؛ سالمند و کودک؛ جوان و نوجوان؛ زن و مرد؛ سیاستمدار و انسان عادی، عالم و جاهل، کاسب و بیکار و… نمی‌شناسد و همه در تیررس او هستند و هر کس برایش مقدّر شده باشد، هرقدر هم تحفّظ و رعایت کرده باشد، مبتلا می‌شود. بله، تحفّظ و مراعات لازم است و اثرات خودش را هم دارد، امّا درعین‌حال می‌بینیم کسانی که تحفّظ‌های خیلی شدیدی هم داشتند، وقتی مقدّر آنها بود، گرفتار شدند.

جالب این است یا حداقل یکی از خوبی‌های این قضیه آن است که قلدران هم از دست این ویروس در امان نیستند. گاهی در بعضی حوادث و آفات، قلدران عالَم و ظالمان و ستمگران و کاخ‌نشینان با حصاری که در اطراف خود می‌کشیدند، خود را در پناه آن حصار قرار می‌دادند و مطمئن بودند که گرفتار نمی‌شوند. امّا این بیماری و این ویروس هیچ‌ قدرتی را نمی‌شناسد و آن‌قدر عملکردش پیچیده و ناشناخته است که چه‌بسا قلدرترین و قدرتمندترین افراد عالَم ـ چه قدرت بدنی، چه قدرت سیاسی و چه قدرت نظامی ـ یا افراد بی‌اعتنا و بی‌محابا نیز به آن مبتلا می‌شوند که نمونه‌هایش را هم دیده‌ایم. این نکته عبرت مهمّی است که خداوند متعال برای ما قرار داده است.

پروردگارا! به حقّ محمّد صلّی الله علیه وآله و آل محمّد علیهم السّلام از تو می‌خواهیم در این لحظات پربرکت و نورانی، ما را مورد آمرزش خود قرار دهی و آنچه به عنوان عقوبت گناهان ما اتّفاق افتاده است، با آمرزش گناهان، برطرف سازی و نعمت‌های ازدست‌رفته را به ما بازگردانی.

و السلام علیکم و رحمه اللّه و برکاته