انسان باید همیشه بهدنبال علوم مهم و کاربردی باشد و آنها را برای فراگیری انتخاب کند. البتّه فایده و کاربرد علوم براساس افراد، زمانها و شرایط مختلف میتواند متفاوت باشد. ممکن است بعضی علوم در برخی شرایط یا برای برخی افراد هیچ فایدهای نداشته باشد، ولی در شرایط دیگر یا برای افراد دیگر فایده داشته باشد.
طلب خیر گاهی طلب خیر مستقیم است؛ یعنی هرگاه انسان بهدنبال کاری میرود، محاسبه و بررسی کند و آنچه خیر او در آن است، انتخاب کند که این همان معنای لغوی استخاره است. امّا بعید نیست که در استعمالات شرعی وقتی گفته میشود: استخاره کن، یعنی از خداوند متعال طلب خیر کن.
از جمله چیزهایی که پرهیزکاران و نیکوکاران خوف آن را دارند، این است که مبادا اعمالشان خالص برای خدا نباشد و در اعماق جانشان غرضی غیر از غرض الهی وجود داشته باشد که در این صورت نه تنها ارزش ندارد، بلکه در عبادات ارزش منفی هم دارد؛ چراکه ریا مصداقی از شرک است.
بر اساس آنچه از آیات شریفهٔ قرآن و روایات معصومان علیهم السّلام استفاده میشود، بلا برای عموم مردم، نتیجهٔ اعمال خودشان و نوعی منبِّه و مذکِّر و برای این است که مردم به خود بیایند، امّا بلا برای اولیای خدا، ترفیع درجه و مقام است. یا حتّی برای بعضی افراد، میتواند موجب پاک شدن گناهان باشد. بنابراین بلاها دو نوعاند.
با تقوا خیر دنیا و آخرت به دست میآید. گاهی ما فکر میکنیم تقوا فقط به درد آخرت میخورد و در دنیا فایدهای ندارد، درحالی که حضرت با این سخن به ما هشدار میدهند و میفرمایند: اصلاً خیری غیر از تقوا نیست؛ حتّی خیر دنیایی! هرچه به تقوا نزدیکتر شویم، هم به خیر دنیا و هم به خیر آخرت نزدیکتر خواهیم شد.
صفت حلم و بردباری از صفات پسندیده است و ضدّ آن، غضب و تندخویی امری مذموم است، لذا انسان باید در مواردی که جای حلم است، با حلم و بردباری رفتار کند و مبادا گرفتار طغیانهای لحظهای همراه با غضب و تندی شود. حتّی در روایت دارد اگر کسی حلیم نیست، خود را شبیه افراد حلیم قرار دهد.
برترینِ اعمال در ماه مبارک رمضان که برترینِ ماههاست، پرهیز از محرّمات پروردگار است؛ یعنی انسان کاری کند که گرفتار معصیت الهی نشود و کار حرامی انجام ندهد. اگر کسی خدایناکرده ظلم، غصب یا شرب خمر میکرده، یا خدایناکرده ترک نماز یا ترک واجب دیگری میکرده، بهترین کار در این ماه، آن است که این حرامها را انجام ندهد و از انجام محرّمات الهی پرهیز کند.
قضا و قدر الهی و ساختار آفرینش، این است که گاهی بر اساس ظلم ظالمی، آثاری پدید میآید که غیر ظالمان را نیز گرفتار میکند. البته کسانی که به وظایف خود عمل کنند، نوعاً در مصونیت قرار دارند و حتّی اگر هم در مصونیت نباشند، حتماً به نوعی برایشان جبران خواهد شد. امّا آنچنانکه در واقعیت ملاحظه میکنیم، برخی آثار قهراً دامنگیر همگان میشود.
ماه مبارک رمضان ماه بزرگ و باعظمتی است. ماهی است که سرنوشت همه در این ماه رقم میخورد. ماهی است که زندگیها، مرگها، روزیها، پیروزیها و شکستها در این ماه نوشته میشود. ما نمیدانیم حقیقت ماه رمضان چیست. تنها ظاهری از آن را میبینیم و فکر میکنیم مانند ماههای دیگر فقط گردش ماه و خورشید و هلال و بدر و محاقی وجود دارد، امّا اینچنین نیست.