سومین جامع فرعی که شهید صدر رحمه الله در جامع ترکیبی خود اخذ فرمود، جامع مربوط به قیود قسم چهارم، یعنی قیود دارای بدل طولی بود؛ مانند جامع بین رکوع از حالت ایستاده و رکوع از حالت نشسته. در اینجا فیالجمله جامعی میان ...
جامع ترکیبی شهید صدر رحمه الله از یک عنصر ثابت و چند عنصر متغیّر درست میشود که آن عناصر متغیّر در حقیقت جامعهایی فرعی و جزئی در دایرهای ضیقتر و محدودهای کوچکترند که نسبت به اجزاء و قیود خاصّ جامعیت دارند و از ضمیمۀ ...
برخی، از جمله سید خویی رحمه الله بیان سومی ارائه داده و چهبسا مدعی شدهاند علامیت اطراد به این بیان، حتی از تبادر قویتر است و بلکه تنها راه تشخیص معنای حقیقی از غیر حقیقی است. طبق این بیان ...
بسیاری از اعلام تذکر دادهاند که تبادر معنایی از لفظ، فقط نشان میدهد در همین زمانی که این معنا متبادر شده است لفظ در این معنا حقیقت است و به وضع تعیینی یا تعینی ولو به واسطة وضع جدید، این معنا را واجد است. اما تبادر ...
شهید صدر مراد بالذات را وجود ارادی و ذهنیِ معنا گرفت که معلوم است نمیتواند مطلوب باشد و متکلم وجود ذهنی شرب الماء را نمیخواهد. مراد بالعرض را هم ذات معنا گرفت که آنهم اثری ندارد و وضعش از وجود ذهنی بدتر است ...
یک موقع گفته میشود فرضاً معنای ماء «جسم سیال بارد بالطبع» است، که در این صورت اگر بگوییم ارادة این معنا جزء «جسم سیال بارد بالطبع» است و در خود این معنا اخذ شده است، محال لازم میآید؛ زیرا ارادة همین معنا ...
شهید صدر رحمه الله برای اثبات این مطلب که قرینه نمیتواند منشأ دلالت مجازی باشد، دو وجه اقامه فرمود، ولی ما هیچکدام از این دو را بهنحوی که ایشان فرمود، قبول نداریم. وجه اول این بود که اگر لفظ فیحدّ ذاته صلاحیت دلالت بر ...
وضع در حروف إخباری، از قبیل «وضع عام، موضوعٌ له عام» است؛ یعنی واضع آن معنای اسمی ربط ظرفی، ربط انتهایی، ربط ابتدایی و... را در نظر میگیرد و لذا وضع عام میشود. موضوعٌله هم هرچند معنای تعلقی است و ...
آخرین نظریهای که در معنای حروف مطرح میکنیم، نظریهای است که یکی از متفکران برجستة عصر ما جناب سید صدر رحمه الله ارائه داده است. ایشان نیز جزو کسانی است که دربارة معانی حرفیه بسیار سخن گفته است. البته سخنان ایشان متأثر از ...
شهید صدر رحمه الله فرمود: اگر حروف برای نفس تحصیص وضع شده باشد، دو اشکال دارد و در اشکال اول فرمود: اگر حروف برای خود تحصیص (اثر نسبت) وضع شده باشد، نه برای نسبت (منشأ تحصیص)، لازمهاش این است که ...
گاهی غرض متکلم به این تعلق میگیرد که طبیعت را لابشرط مورد نظر قرار دهد، بهگونهای که به همة احوال قهراً سرایت کند؛ مثلاً میگوید: «الانسانُ حیوانٌ ناطق»؛ انسان حیوان ناطق است، در هر حالی که باشد؛ عالم باشد یا جاهل ...
وجود و ماهیت از لحاظ خارجی متحد است و تصوراً دوتاست، پس در عالم تصور رابط میخواهد و محقق اصفهانی رحمه الله هم فرمود حروف و هیئات برای آن رابط وضع شده و نخواست بگوید برای وجود رابط خارجی است ...