توضیحات

تحقیقی گسترده در اصول فقه، جلد ۱

کتاب پیشِ‌رو، اولین جلد از مجموعۀ تقریرات دورۀ سوم درس خارج اصول آیت الله سید محمدرضا مدرّسی طباطبایی یزدی است که از سال تحصیلی ۹۸-۱۳۹۷ هجری شمسی در حوزۀ مبارکۀ علمیۀ قم آغاز شده و تاکنون ادامه دارد.

دروس مذکور آن‌چنان‌که معمول است، عمدتاً بر محور کتاب کفایه الاصول محقّق خراسانی القا گردیده و درعین‌حال، در همۀ مباحث مهمّ و اساسی دیدگاه‌ها و نظرات أعلام پیشتازی چون محقق نائینی، محقق عراقی، محقق اصفهانی، السید الامام، السید الخوئی، السیّد الشهید الصّدر قدّس الله اسرارهم و سایر اساتید و متفکران فن، صریحاً یا ضمناً مطرح و مورد استفاده، بررسی و نقادی قرار گرفته و مطالب بدیع و نکات دقیق و مغفول‌مانده‌ای ارائه شده است؛ به‌گونه‌ای که شاید به‌روزترین دورۀ اصول فقه در زمان خود باشد.

در تقریرات این دروس سعی شده تمام مطالبی که از اصولیین و سایر اهل علم نقل و بررسی شده است، با ارجاعات معتبر در پاورقی به همراه متن مرجع مورد استفاده، مستندسازی شود و در آخر هر جلد، کتابنامۀ تمام کتب و مراجع مورد استناد، آورده شده تا راهگشای اهل تحقیق برای غور بیشتر در مباحث کتاب باشد.

مجلّد حاضر مشتمل بر بخشی از مباحث مقدماتی علم اصول است که محقق صاحب کفایه آن‌ها را در ضمن سیزده امر در مقدمۀ کتاب خود آورده و در اینجا تا آخر امر هشتم (تعارض احوال لفظ) مورد بحث و بررسی دقیق و عالمانۀ استاد قرار گرفته است.

در خلال این مباحث، به‌مناسبت و بر ‌اساس نیاز، برخی مطالب ارزنده و تحقیقی که بیشتر مربوط به علوم دیگر می‌باشد نیز مطرح شده که این اثر را از بسیاری از کتب اصولی متمایز می‌کند؛ ازجمله مطالبی در مورد عوارض ذاتیه، تحقیقی در مستند و مفاد قاعدۀ الواحد، مقایسۀ دیدگاه‌های جدید اصولیون و زبان‌شناسان در حقیقت وضع و… . همچنین بعضی اصطلاحات و تعبیرات جدید و کمتر مطرح‌شده، در پاورقی توضیح داده شده و مطالب مفیدی پیرامون آن‌ها گردآوری و ارائه شده است.

برخی از اهمّ مباحث مطرح‌شده در این نوشتار عبارتست از:

مقدمات علم اصول «۱»: تعریف و موضوع علم اصول؛ حقیقت و منشأ وضع؛ تقسیم وضع به تعیینی، تعیّنی و استعمالی؛ انواع وضع؛ معنای حروف، هیئات، اسماء اشاره و…؛ انشاء و إخبار؛ استعمال حقیقی و مجازی؛ اطلاق لفظ و ارادۀ شخص، نوع، صنف یا مثل آن؛ وضع الفاظ برای ذوات معانی یا معانی مراده؛ وضع مرکّبات؛ علائم حقیقت و مجاز؛ تعارض احوال لفظ.