جلسۀ ۱، رمضان ۱۴۴۲ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد

بیانات

آیت الله سیّد محمّدرضا مدرّسی طباطبایی دامت برکاته

ماه مبارک رمضان ۱۴۴۲، جلسۀ یکم

اعوذ باللّه السمیع العلیم من الشیطان اللعین الرجیم، بسم اللّه الرحمن الرحیم، الحمد للّه ربّ العالمین و صلّی اللّه علی محمّد و آله الطاهرین و لاسیّما بقیّه اللّه فی الارضین ارواحنا فداه و عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف و لعنه اللّه علی اعدائهم اجمعین

با سلام و تبریک حلول ماه مبارک رمضان، امیدواریم خداوند متعال، حلول این ماه را بر همهٔ ما مبارک گرداند و به همهٔ ما توفیق مضاعف عنایت فرماید تا بتوانیم فیوضات این ماه مبارک را درک کنیم.

تلاش برای پاک شدن و دعا کردن

در ماه مبارک رمضان باید تلاش کنیم دو عمل را انجام دهیم:

۱. کاری کنیم که پاک شویم که اگر پاک شدیم این قابلیت را خواهیم داشت که مشمول رحمت بی‌حدّ و حصر پروردگار شویم.

۲. دعا کنیم با نیّت راستین و آنچه را بدان نیاز داریم با الحاح و اصرار از درگاه خداوند متعال بخواهیم. نگوییم خداوند اموری را مقدّر کرده که در جریان است و دعا تأثیری ندارد، بلکه روایات بسیار داریم که مقدّرات با دعا تغییر می‌کند و همان‌گونه‌که بارها گفتیم اگر تلاش عملی هم داشته باشیم، به نتیجه خواهیم رسید؛ زیرا این دنیا دنیایی است که باید هم عمل کرد و هم دعا کرد.

رمضان، ماهی بزرگ و باعظمت با برکات فراوان و نعمت‌های فوق‌العاده

ماه مبارک رمضان ماه بزرگ و باعظمتی است. ماهی است که سرنوشت همه در این ماه رقم می‌خورد. ماهی است که زندگی‌ها، مرگ‌ها، روزی‌ها، پیروزی‌ها و شکست‌ها در این ماه نوشته می‌شود. ما نمی‌دانیم حقیقت ماه رمضان چیست. تنها ظاهری از آن را می‌بینیم و فکر می‌کنیم مانند ماه‌های دیگر فقط گردش ماه و خورشید و هلال و بدر و محاقی وجود دارد، امّا این‌چنین نیست.

رمضان، ماهی است که شب قدر در آن واقع شده است؛ شبی که (خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْر)؛ از هزار ماه بهتر است؛ و شبی که خداوند متعال دربارهٔ آن خطاب به پیامبر صلّی الله علیه وآله می‌فرماید: (وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَهُ الْقَدْر)؛ و تو چه می‌دانی شب قدر چیست؟

رمضان، ماهی است که برکات فراوان و نعمت‌های فوق‌العاده دارد. در روایت از رسول اکرم صلّی الله علیه وآله آمده است:

 لَوْ یَعْلَمُ‏ الْعَبْدُ مَا فِی‏ رَمَضَانَ‏ لَوَدَّ أَنْ یَکُونَ رَمَضَانُ السَّنَهَ؛

 اگر بنده می‌دانست چه نعمت‌ها، برکات و خیرهایی در ماه رمضان نهفته است، دوست می‌داشت که همهٔ سال ماه رمضان باشد.

 اینکه انسان همیشه غرق در نعمت باشد ـ اعمّ از نعمت‌های ظاهری و باطنی ـ دعایش مستجاب، عملش مقبول، نفسش تسبیح و خوابش عبادت باشد، معلوم است که نمی‌خواهد از این حالت خارج شود. ولی ما از ملکوت عالَم بی‌خبریم، امّا آنهایی که ملکوت عالَم را می‌شناسند و اهل معنا هستند؛ یعنی معصوم یا تالی‌تلو معصوم در علم و عمل هستند ـ نه مدّعیان دکان‌دار ـ  با ورود ماه رمضان به وجد می‌آیند و صدای بال فرشتگان را می‌شنوند و کثرت آمد و شد آنها را درک می‌کنند. لذاست که حضرت می‌فرمایند: اگر عبد می‌دانست در ماه رمضان چه برکاتی وجود دارد، دوست می‌داشت همهٔ سال ماه رمضان باشد.

در روایت دیگری باز از رسول اکرم صلّی الله علیه وآله است که:

لَوْ عَلِمْتُمْ‏ مَا لَکُمْ‏ فِی‏ رَمَضَانَ‏ لَزِدْتُمْ لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى شُکْراً؛

اگر می‌دانستید خداوند متعال در ماه مبارک رمضان چه برکاتی برای شما قرار داده است، شکر خدای تبارک و تعالی را افزون می‌کردید.

آمرزش تمام گناهان امّت در شب اوّل ماه

امشب شب اوّل ماه مبارک رمضان است. در ادامهٔ روایت مذکور، پیامبر صلّی الله علیه وآله برخی آثار ماه مبارک رمضان را ذکر می‌فرمایند و بیان می‌کنند که در هر روز از رمضان چه اتّفاقی می‌افتد و خداوند چه عنایاتی می‌کند، ازجمله دربارهٔ شب اوّل می‌فرمایند:

إِذَا کَانَ أَوَّلُ لَیْلَهٍ مِنْهُ غَفَرَ اللَّهُ لِأُمَّتِیَ الذُّنُوبَ کُلَّهَا سِرَّهَا وَ عَلَانِیَتَهَا وَ رَفَعَ لَکُمْ أَلْفَیْ أَلْفِ دَرَجَهٍ وَ بَنَى لَکُمْ خَمْسِینَ مَدِینَه؛

چون شب نخستین این ماه فرا رسد، خداوند همهٔ گناهان آشکار و نهان امّت من را بیامرزد و دو هزار هزار درجه شما را بالا برد و پنجاه شهر براى شما بنا نهد.

حضرت می‌فرمایند: در شب اوّل ماه رمضان، خداوند متعال کلّ گناهان امّتم را می‌آمرزد. البتّه امّتی که قابلیت داشته باشد. بعضی آن‌چنان در گناه غوطه‌ور می‌شوند که قابلیت آمرزش را از دست می‌دهند، ولی اگر کسی این قابلیت را داشته باشد و حدّاقل لیاقت آن را داشته باشد، طبق این روایت تمام گناهانش در شب اوّل آمرزیده می‌شود.

حرمت خون‌ و مال مسلمان

لبتّه آمرزش تمامی گناهان، یک استثنا دارد که در ادامهٔ روایت مذکور بیان شده است. حضرت درمورد آثار یکی از روزهای ماه مبارک می‌فرمایند: خداوند همهٔ گناهان را می‌آمرزد، امّا یک استثنا دارد:

إِلَّا الدِّمَاءَ وَ الْأَمْوَالَ‏؛

مگر خون‌ها و اموال.

خون و مال مسلمان، بسیار حرمت و عظمت دارد. اگر کسی خدای‌ناکرده خون مسلمانی بر عهده‌اش باشد، تا از عهدهٔ آن برنیاید بخشیده نمی‌شود و باید به هر نحوی که ممکن است ـ هرچند بسیار سخت باشد ـ خود را از آن خلاص کند، ولو به اینکه قصاص شود.

همچنین مال مسلمان حرمت دارد و اگر کسی مال دیگران را غصب کرده و بر عهده‌اش باشد، تا از عهدهٔ آن برنیاید بخشیده نمی‌شود. در روایت دارد:

حُرْمَهُ مَالِ‏ الْمُسْلِمِ‏ کَحُرْمَهِ دَمِه‏؛

احترام مال مسلمان، همچون احترام خون اوست.

نباید راحت با مال دیگران برخورد کنیم. باید بدانیم اموال دیگران حرمت دارد و در ماه رمضانی که همهٔ گناهان آمرزیده می‌شود، خون و مال، بدون جبران آمرزیده نمی‌شود. اگر اموالی به دیگران بدهکاریم، باید آن را بپردازیم و جبران کنیم. و از جملهٔ اموال دیگران، وجوه شرعیه است که مال امام زمان عجّل الله تعالی فرجه الشریف و مال فقرا از سادات است و باید انسان از عهدهٔ آن برآید.

بهار فقرا و مستمندان

علاوه بر آن، یکی از اموری که در ماه مبارک رمضان بسیار مورد تأکید قرار گرفته، مسئلهٔ انفاق به بینوایان، درماندگان و گرسنگان است. در این شرایط سختی که امروزه اتّفاق افتاده و از جهات مختلف مشکلاتی برای مردم پدید آمده ـ که شاید بسیاری از آنها با درایت و تدبیر می‌شد اتّفاق نیفتد، ولی حالا که اتّفاق افتاده ـ وظیفهٔ ما سنگین‌تر شده است. به یاد فقرا و درماندگان باشید! در روایت دارد که ماه مبارک رمضان «بهار فقرا» است:

رَمَضَانُ شَهْرُ اللَّهِ وَ هُوَ رَبِیعُ‏ الْفُقَرَاءِ؛

رمضان ماه خداست و آن بهار تنگدستان است.

لذا در این ماه به فقرا بیشتر رسیدگی کنید. در روایتی دیگر آمده است: منادی در هر شب از ماه مبارک رمضان ندا می‌دهد:

اللَّهُمَّ أَعْطِ کُلَّ مُنْفِقٍ‏ خَلَفاً وَ أَعْطِ کُلَّ مُمْسِکٍ‏ تَلَفاً؛

خدایا! به هر انفاق‏کننده‏اى عوض ده و به هر بخیلى تلف.

حواستان جمع باشد! منادی ندا می‌دهد: خدایا! هر کس انفاق می‌کند، جایش را برایش پر کن. در ظاهر چیزی از دستتان بیرون می‌رود، ولی خداوند جایش را پر می‌کند، آن‌هم خدایی پر می‌کند. و همان منادی می‌گوید: خدایا! هر کس امساک و بخل می‌ورزد و انفاق نمی‌کند، مالش را تلف کن. تلف هم انواع گوناگون دارد و لزوماً این‌گونه نیست که حتماً بسوزد یا سیل بیاید و مال انسان را ببرد، بلکه ممکن است فرزند نااهلی داشته باشد و مالش را به باد دهد یا خدای‌ناکرده یک بیماری پیدا کند و مجبور شود همهٔ اموالش را خرج درمان آن کند و معلوم هم نیست درنهایت چه اتّفاقی بیفتد. آری! چوب خدا صدا ندارد!

به‌هرحال امیدواریم خداوند متعال حلول این ماه را بر ما مبارک گرداند و توفیق استغفار، عبادت و دعای مستجاب به همهٔ ما عنایت بفرماید.

و السلام علیکم و رحمه اللّه و برکاته