جلسۀ ۳۰، رمضان ۱۴۴۱ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد

خلاصه بیانات

آیت الله سیّد محمّدرضا مدرّسی طباطبایی یزدی دامت برکاته

ماه مبارک رمضان ۱۴۴۱، جلسه سی‌ام

کلمات امیرالمؤمنین علیه السّلام در وصف متّقین را توضیح می‌دادیم و به این عبارت رسیدیم: قُرَّهُ عَیْنِهِ فِیمَا لَا یَزُولُ وَ زَهَادَتُهُ فِیمَا لَا یَبْقَى؛ از صفات فرد متّقی آن است که چشم‌روشنی او در چیزهایی است که زایل نمی‌شود (یعنی علاقه‌اش به چیزهای باقی و ابدی است) و بی‌رغبتی او در چیزهایی است که باقی نمی‌ماند (یعنی  به چیزهای فانی و نابودشونده اصلاً رغبتی ندارد، مگر به قدر ضرورت و آنچه در طریق آن نعمت‌های ابدی است).

هرآنچه رنگ غیر خدایی داشته باشد، نابود است

هرچه غیر خدا باشد، نابودشونده است:

(کُلُّ مَنْ عَلَیْها فانٍ‏ * وَ یَبْقى‏ وَجْهُ رَبِّکَ ذُو الْجَلالِ وَ الْإِکْرام)‏؛

هر که بر روى زمین است، فانى و نابود شونده است. و تنها ذات باشکوه و ارجمند پروردگارت باقى مى‏ماند.

(کُلُّ شَیْ‏ءٍ هالِکٌ إِلاَّ وَجْهَه)؛

همه چیز جز ذات خداوند هلاک‌شونده است.

بله، هرچه رنگ خدایی داشته باشد، به واسطهٔ بقای خداوند باقی است و لذا دین خدا، پیامبران، طریقهٔ اهل بیت علیهم السّلام و هرچه خیر و رحمت و نور باشد، به بقای الهی باقی است. بدین جهت، انسان متّقی علاقه‌اش به این‌گونه چیزهاست که حیثیت خدایی و جنبهٔ وجه‌اللّهی دارد؛ یعنی ذات اقدس الهی، انبیا و اولیای الهی، احکام الهی و… .

 امیرالمؤمنین علیه السّلام نمونهٔ بارز بی‌رغبتی به مظاهر دنیوی

نمونهٔ بارز این ویژگی متّقین‏، خود امیرالمؤمنین علیه السّلام بودند که هیچ‌گونه دلبستگی و علاقه‌ای به دنیا و مظاهر آن نداشتند، بلکه تمام توجّهشان به ذات اقدس الهی و جلوه‌های الهی بود. آن حضرت در یکی از خطبه‌هایشان دربارهٔ مظاهر و لذّت‌های دنیوی این‌چنین می‌فرمایند:

مَا لِعَلِیٍ‏ وَ لِنَعِیمٍ‏ یَفْنَى‏ وَ لَذَّهٍ لَا تَبْقَى؛

 علی را چه کار با نعمتی که فانی می‌شود و لذّتی که باقی نمی‌ماند؟!

دلبستگی و علاقه به لذّت‌های زودگذر دنیوی، ناشی از غفلت و به خواب رفتن عقل است و لذا حضرت در ادامه می‌فرمایند:

 نَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ سُبَاتِ الْعَقْلِ وَ قُبْحِ الزَّلَلِ وَ بِهِ نَسْتَعِین‏؛

از خفتن عقل و زشتی لغزش‌ها به خدا پناه می‌بریم و از او یاری می‌جوییم.

محاسبهٔ میزان دست‌یابی به تقوا و رضایت الهی در پایان ماه رمضان
اکنون که برخی ویژگی‌های پرهیزکاران را طبق کلام امیرالمؤمنین علیه السّلام در خطبهٔ متّقین دانستیم و از‌آنجا که در ماه رمضان روزه گرفتیم تا تقوا پیدا کنیم: (کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُون)؛‏ باید محاسبه کنیم با روزه‌هایی که در این ماه رمضان و ماه‌های رمضان گذشته و چه‌بسا روزه‌های مستحبّی که در ماه رجب و شعبان و… گرفتیم، آیا به آن قلّه و هدفی که برای روزه‌ قرار داده شده، رسیدیم یا خیر؟ اگر رسیدیم که خدا را شکر کنیم، ولی اگر نرسیدیم باید حسرت و افسوس بسیار بخوریم. در روایتی آمده است:

کَمْ‏ مِنْ‏ صَائِمٍ‏ لَیْسَ‏ لَهُ‏ مِنْ‏ صِیَامِهِ إِلَّا الْجُوعُ وَ الظَّمَأُ؛

چه‌بسا روزه‌داری که از روزه‌اش جز گرسنگی و تشنگی چیزی نصیبش نشده است!

 اگر کسی شرایط روزه را رعایت نکرده باشد، آن فایدۀ حقیقی و بهرۀ واقعی روزه را به دست نیاورده است. اکنون که ماه رمضان به پایان خود رسیده است، باید ببینیم آیا توانسته‌ایم رضایت خداوند را که بالاترین رضایت‌هاست کسب کنیم؟ در یکی از دعاهایی که قرائت آن در شب‌های دههٔ آخر رمضان مستحبّ است، امام صادق علیه السّلام به ما یاد می‌دهند که این‌چنین در درگاه خداوند استغاثه کنید:

…إِنْ‏ کُنْتَ‏ رَضِیتَ‏ عَنِّی‏ فِی‏ هَذَا الشَّهْرِ فَازْدَدْ عَنِّی رِضًى وَ إِنْ لَمْ تَکُنْ رَضِیتَ عَنِّی فَمِنَ الْآنَ فَارْضَ عَنِّی..؛

خدایا! اگر در این ماه از من راضی شدی، رضایتت را افزون بفرما و اگر تا به حال راضی نشدی، از همین الآن از من راضی شو.

امیدواریم خداوند متعال به لطف خودش از ما راضی و خشنود باشد و این رضایت را افزون بفرماید، منتها واقعاً باید هراسان باشیم که مبادا خدای ناکرده اعمال ما پذیرفته نشده و خداوند از ما راضی نشده باشد. همچنین در هر شب از دههٔ آخر ماه مبارک رمضان بعد از فرائض و نوافل، این دعا وارد شده است:

اللَّهُمَّ أَدِّ عَنَّا حَقَّ مَا مَضَى‏ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ اغْفِرْ لَنَا تَقْصِیرَنَا فِیهِ وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا مَقْبُولا وَ لا تُؤَاخِذْنَا بِإِسْرَافِنَا عَلَى أَنْفُسِنَا وَ اجْعَلْنَا مِنَ الْمَرْحُومِینَ وَ لا تَجْعَلْنَا مِنَ الْمَحْرُومِین؛

خدایا! به لطف خودت، تو از جانب ما حقّ آنچه از ماه رمضان گذشته است، ادا کن و کوتاهی ما را در این ماه مورد آمرزش قرار بده و این ماه رمضان را به نحو مقبول از ما بپذیر و ما را به‌خاطر اسرافی که بر خودمان کردیم مؤاخذه نکن و ما را از مرحومین قرار بده و از محرومین از رضایت و آمرزش خود قرار نده.

 و چنان‌که قبلاً گفتیم شقیّ کسی است که از غفران پروردگار در این ماه محروم باشد: إِنَّ الشَّقِیَّ مَنْ حُرِمَ غُفْرَانَ‏ اللَّهِ‏ فِی‏ هَذَا الشَّهْرِ الْعَظِیم‏‏؛ و کسی که ماه رمضان را درک کند و آمرزیده نشود، خدا دورش کند و دیگر هیچ ارزشی ندارد: مَنْ‏ أَدْرَکَ‏ شَهْرَ رَمَضَانَ‏ فَلَمْ یُغْفَرْ لَهُ فَأَبْعَدَهُ اللَّه.

دو گروه در نهایت شقاوت و بدبختی

نکتهٔ بسیار جالب آنکه دو تعبیر نزدیک به هم درمورد شقاوت بعضی از انسان‌ها در روایات آمده که قابل توجّه است و مقایسهٔ آن‌دو، نکته‌های بسیاری دارد:

۱. یک روایت در مورد ماه مبارک رمضان است که در آن آمده است:

إِنَّ‏ الشَّقِیَ‏ حَقَّ‏ الشَّقِیِ‏ مَنْ‏ خَرَجَ‏ مِنْهُ‏ هَذَا الشَّهْرُ وَ لَمْ یُغْفَرْ ذُنُوبُهُ؛

بدبخت واقعی کسی است که این ماه از او خارج شود و گناهانش آمرزیده نشود.

۲. در روایت دیگر آمده است:

إِنَّ الشَّقِیَّ کُلَّ الشَّقِیِّ حَقَّ الشَّقِیِ‏ مَنْ أَبْغَضَ عَلِیّاً فِی حَیَاتِهِ وَ بَعْدَ وَفَاتِه؛

همهٔ بدبختی و حقّ شقاوت از آنِ کسی است که علی علیه السّلام را چه در زندگانی‌ و چه پس از وفاتش مبغوض بدارد.

چنان‌که در همین روایت آمده است:

انَّ السَّعِیدَ کُلَّ السَّعِیدِ حَقَّ السَّعِیدِ مَنْ أَحَبَّ عَلِیّاً فِی حَیَاتِهِ وَ بَعْدَ مَوْتِه؛

تمام سعادت و حقّ خوشبختی از آنِ کسی است که علی علیه السّلام را در زندگانی و پس از وفاتش هردو دوست بدارد.

امیدواریم خداوند متعال در این ماه مبارک از ما راضی شده باشد و اگر خدای‌ناکرده تاکنون از ما راضی نشده، همین الآن به لطف خودش و به حرمت پیامبر (ص) و آل پیامبر علیهم السّلام ما را مورد غفران قرار دهد و از ما راضی شود. همچنین از خداوند متعال می‌خواهیم همهٔ برکاتش را نصیب ما و ملّت ما بگرداند؛ آفات و بلیّات و مشکلات را برطرف کند؛ کمبودها و نارسایی‌ها را به لطف خودش و قرآن عظیم و ائمّهٔ اطهار و معصومین علیهم السّلام جبران فرماید؛ روح بلند امام قدس سره، علما و مراجع درگذشته، مرحوم والد، شهدای ما و همهٔ درگذشتگان از مؤمنین و مؤمنات، مخصوصاً درگذشتگان بینندگان و شنوندگان عزیز و کسانی که امسال درگذشتند را مورد غفران قرار دهد.

خدایا! به حقّ محمّد (ص) و آل محمّد علیهم السّلام، دشمنان ما و آنان که ضدّ ما توطئه می‌کنند، به‌ویژه رژیم منحوس صهیونیستی و دولت جبّار آمریکا و همهٔ همدستانش ازجمله داعشی‌ها، تکفیری‌ها و امثال آنان را نابود بفرما؛ شرّ آنها را به خودشان بازگردان؛ ظهور موفورالسّرور امام زمان علیه السّلام را هرچه زودتر مقرّر بفرما؛ ما را از یاوران حضرتش قرار ده و عواقب همهٔ ما را ختم به خیر بگردان. از همهٔ عزیزان التماس دعا داریم، حیّاً و میّتاً.

و السّلام علیکم و رحمه اللّه و برکاته