ما همیشه به دنبال دشمن بیرونی میگردیم؛ مانند شیطان که به هر طریق که بتواند با ما دشمنی میکند. امّا دشمنی هم در درون ما وجود دارد و چهبسا بسیاری اوقات، حتّی آن دشمن بیرونی، بدون دشمن درونی نتواند کار خود را انجام دهد.
از موارد مهمّی که انسان نسبت به آن مسئولیّت دارد و باید در حفظ و نگهداری آن بکوشد، مال خودش است. هیچکس حق ندارد حتّی در مال خودش بهگونهای تصرّف کند که مالش ضایع شود. بلکه بالاتر، نهتنها اجازه ندارد تضییع مال کند؛ بلکه اصلاح مال هم باید انجام دهد؛ یعنی باید مال را رشد و نمو دهد
روزهداری تمرینی است برای اینکه انسان بفهمد که در طول سال لزومی ندارد دمبهدم غذا بخورد. اصلاً بسیاری از اولیای خدا براساس استنباط از بعضی روایات، در طول شبانهروز تنها دو وعده غذا میخورند: صبحگاهان و شامگاهان، و غذای ظهر را اضافه میبینند. این درحالی است که توان و تلاش آنها اگر بیشتر از دیگران نباشد، کمتر از آنان نیست.
اگر در درون خود احساس غنا و بینیازی کردی و روحیهات روحیهٔ قناعت باشد، تو غنیّ واقعی هستی، ولی اگر همهٔ ثروتهای دنیا را به تو بدهند و بازهم احساس کمبود کنی، یعنی فقیری؛ چون احساس فقر میکنی و بهدنبال آن چهبسا بخل و امساک و صفات ناپسند دیگر هم بیاید.
مقصود از مرده بودن شهوات، آن است که شهوات انسان طغیان نکند و انسان در برابر شهواتش بیاختیار نباشد و به تعبیری عبد و بردۀ شهوتش نباشد. اگر کسی بردهٔ شهوتش باشد و عنان اختیار او در دست شهواتش باشد، بیچاره و بدبخت خواهد بود؛ برخلاف انسان متّقی که مهار نفسش به دست خود اوست.
با تقوا خیر دنیا و آخرت به دست میآید. گاهی ما فکر میکنیم تقوا فقط به درد آخرت میخورد و در دنیا فایدهای ندارد، درحالی که حضرت با این سخن به ما هشدار میدهند و میفرمایند: اصلاً خیری غیر از تقوا نیست؛ حتّی خیر دنیایی! هرچه به تقوا نزدیکتر شویم، هم به خیر دنیا و هم به خیر آخرت نزدیکتر خواهیم شد.