جلسۀ ۵، رمضان ۱۴۴۲ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد

بیانات

آیت الله سیّد محمّدرضا مدرّسی طباطبایی دامت برکاته

ماه مبارک رمضان ۱۴۴۲، جلسۀ پنجم

بیان شد که ماه رمضان ماهی بزرگ و سحرها و شب‌های آن نعمتی فوق‌العاده و استثنایی است که خداوند متعال در اختیار بندگانش قرار داده است و دستورات مهمّی را رسول اکرم صلّی الله علیه وآله و سایر معصومان علیهم السّلام برای بهره‌برداری کامل از این ماه برای مؤمنان و مسلمانان بیان داشته‌اند که بعضی از این دستورات در‌رابطه‌با ذات اقدس پروردگار، بعضی دررابطه‌با خلق خدا و عامّهٔ مردم و بعضی هم مربوط به گروه‌های ویژه است که آنها را بیان کردیم.

ثواب ویژه برای‌ نماز مستحبّی و سایر واجبات در ماه رمضان

بعضی از دستورات دیگر در ماه مبارک رمضان، مربوط به خصوص نماز  یا هر واجب دیگری است. پیامبر صلّی الله علیه وآله در خطبهٔ شعبانیه می‌فرمایند:

 مَنْ تَطَوَّعَ فِیهِ‏ بِصَلَاهٍ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بَرَاءَهً مِنَ النَّار؛

کسی‌که در ماه مبارک رمضان یک نماز مستحبّی بخواند، خداوند برای او برات آزادی از آتش می‌نویسد.

یعنی اگر حدّاقل قابلیت را داشته باشد، خداوند متعال این جایزهٔ بزرگ را برایش می‌نویسد. چنان‌که درمورد انجام واجبات در ماه مبارک رمضان می‌فرمایند:

وَ مَنْ أَدَّى فِیهِ فَرْضاً کَانَ لَهُ ثَوَابُ مَنْ أَدَّى سَبْعِینَ فَرِیضَهً فِیمَا سِوَاهُ مِنَ الشُّهُورِ؛

و کسی‌که در این ماه عمل واجبی انجام دهد ـ ظاهراً چه نماز و چه غیر نماز ـ برای او ثواب کسى است که هفتاد واجب در غیر این ماه انجام داده باشد.

یعنی اگر عمل واجبی در ماه‌های دیگر فلان مقدار ثواب دارد، چنانچه همان عمل در ماه مبارک رمضان انجام شود، ثواب آن هفتاد برابر می‌شود. این عنایت خاصّی است که خداوند درمورد اعمال واجب و نماز مستحبّ در ماه رمضان مقرّر داشته است.

یک آیه در رمضان، معادل ختم قرآن در غیر رمضان

موضوع دیگری که در روایات به نحو تفضّل برای ما بیان داشته‌اند، در‌رابطه‌با قرآن کریم و تلاوت آیات الهی است؛ چنان‌که در همین خطبهٔ معروف حضرت آمده است:

 مَنْ تَلَا فِیهِ آیَهً مِنَ الْقُرْآنِ کَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ فِی غَیْرِهِ مِنَ الشُّهُورِ؛

کسی‌که در این ماه یک آیه از قرآن بخواند، ثوابی که به او داده می‌شود مثل ثواب کسی است که همهٔ قرآن را در غیر ماه رمضان به پایان برده باشد.

یعنی ثوابی که قرائت سی جزء قرآن در ماه‌های دیگر دارد، با خواندن یک آیه در ماه رمضان به انسان داده می‌شود، حتّی اگر آیهٔ کوتاهی مثل (الم) یا نظیر آن باشد. آری! قرآن کریم نور است، تمام آیات و کلماتش نور است و همهٔ اجزاء و ابعاد آن برکت است، ولی درعین‌حال فراموش نکنیم که قرآن را با تدبّر و با توجّه به معانی آن قرائت کنیم، نه اینکه به تعبیر روایات قرائتمان هَذرَمه (با سرعت و شتاب‌زده) باشد و هیچ تدبّر و التفاتی به معانی آیات نداشته باشیم. سعی کنیم وقتی قرآن کریم را هرچند اندک قرائت می‌کنیم، حتماً به معانی آیات توجّه کنیم و سطح قرائت خود را در ماه رمضان، هم از لحاظ کمّی و هم از لحاظ کیفی بالا ببریم.

صلوات بسیار بر پیامبر صلّی الله علیه وآله ترازوی اعمال را سنگین می‌کند

همچنین پیامبر صلّی الله علیه وآله در خطبهٔ خود وظیفه‌ای را برای ما در‌رابطه‌با خودشان تعیین کرده و می‌فرمایند:

مَنْ أَکْثَرَ فِیهِ مِنَ الصَّلَاهِ عَلَیَّ ثَقَّلَ اللَّهُ مِیزَانَهُ یَوْمَ تَخِفُّ الْمَوَازِین‏؛

 کسی که در این ماه، زیاد صلوات و درود بر من بفرستد، خداوند میزان و ترازوی اعمال او را سنگین می‌کند، در روزى که ترازوها سبک است.

 آن روزی که ترازوهای همه خالی است و چیزی برای عرضه ندارند که موجب نجات آنها شود، کسی‌که در ماه رمضان بسیار بر پیامبر صلّی الله علیه وآله صلوات بفرستد و بگوید: اللَّهُمَ‏ صَلِ‏ عَلَى‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِ‏ مُحَمَّد، ترازویش سنگین خواهد بود. معلوم است که صلوات بر پیامبر صلّی الله علیه وآله باید صلوات کامل باشد. در روایت دارد: کسی که بر پیامبر صلّی الله علیه وآله درود بفرستد و بر آل پیامبر علیهم السّلام درود نفرستد، درودش ابتر است؛ یعنی ناقص است و وقتی کامل می‌شود که درود بر محمّد صلّی الله علیه وآله و آل محمّد علیهم السّلام هر دو باشد. به‌هر‌حال این هم وظیفه‌ای استحبابی است که در این ماه موجب رحمت‌ها و برکات بیشتر می‌شود.

برترین عمل در میان اعمال ماه رمضان چیست؟

رسول اکرم صلّی الله علیه وآله در خطبهٔ خود، مطالب زیادی را برای مؤمنان تبیین فرموده و آنان را بدان تشویق کرده و در‌عین‌حال تحذیر فرموده‌اند که مبادا از بهره‌های این ماه عقب بمانند و نتوانند فیض الهی را دریافت کنند. درمجموع می‌توان گفت ما چند نوع وظیفه در ماه مبارک رمضان داریم که پیامبر صلّی الله علیه وآله برای ما بیان فرموده‌اند:

اوّل: دررابطه‌با خدای خودمان: سجود در درگاه خدا، عبادت در درگاه خدا، انجام واجبات و مستحبّات و… .

دوّم: دررابطه‌با خودمان: برگشت به سابقهٔ خودمان، مرور گناهان و کوتاهی‌ها، تقصیرها و قصورها، جبران آنها با توبه و استغفار، و تطهیر و پاک کردن نفس از بدی‌ها و زشتی‌ها.

سوّم: دررابطه‌با قرآن و کتاب خدا: تلاوت هرچه بیشتر آیات الهی با تدبّر و توجّه به معانی آیات.

چهارم: دررابطه‌با پیامبر خدا صلّی الله علیه وآله: صلوات و درود بسیار بر پیامبر صلّی الله علیه وآله و آل پیامبر علیهم السّلام.

پنجم: دررابطه‌با عموم مردم: خوش‌خلقی، افطاری دادن و… .

ششم: دررابطه‌با گروه های خاصّ: کمک به فقرا، رعایت حال زیردستان، اکرام یتیمان، ارتباط با خویشان، احترام به بزرگسالان و مهربانی به خردسالان و… .

همهٔ این وظایف و اعمال را حضرت تذکّر دادند و ما را نسبت به آنها تشویق کردند.

امّا درنهایت مسئله‌ای که وجود دارد، آن است که در میان همهٔ اعمال، برترین عمل در ماه مبارک رمضان چیست؟ این ماه رمضانی که این‌قدر عظمت و فضیلت دارد و حضرت این توصیه‌های ویژه را نسبت به خداوند و خود انسان، نسبت به قرآن  و خودشان، نسبت به عموم مردم و گروه های خاص فرمودند، امّا برترین عمل در این ماه چیست؟ در این جلسه اشاره‌ای می‌کنیم و إن‌شاء‌اللّه در جلسهٔ آینده بیشتر توضیح خواهیم داد. حضرت در بخشی از خطبهٔ خود می‌فرمایند:

مَنْ‏ کَفَّ‏ فِیهِ‏ شَرَّهُ‏ کَفَّ‏ اللَّهُ‏ عَنْهُ غَضَبَهُ یَوْمَ یَلْقَاهُ؛

کسی که در این ماه شرّ خود را نگه دارد، خداوند هم در روز ملاقاتش غضب خود را از او باز خواهد داشت.

البتّه هیچ‌وقت انسان نباید کار بد انجام دهد و شرّی از او به دیگران برسد، امّا اگر خدای‌ناکرده در بقیّهٔ سال مبتلاست، چنانچه حدّاقل در ماه مبارک رمضان شرّ خود را مهار کند و جلوی بدی‌های خود را بگیرد، خداوند هم در روز قیامت غضب خود را از او باز خواهد داشت. ولی یک معنای اعمّی وجود دارد که در همین خطبه آمده و إن‌شاءاللّه در جلسهٔ آینده بیان خواهیم کرد.

خداوند به همهٔ ما توفیق به‌دست آوردن بهترین فضیلت‌های این ماه را عنایت بفرماید.

و السلام علیکم و رحمه اللّه و برکاته