جلسۀ ۹، رمضان ۱۴۴۳ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد

بیانات

آیت الله سیّد محمّدرضا مدرّسی طباطبایی یزدی دامت برکاته

ماه مبارک رمضان ۱۴۴۳، جلسۀ نهم

در جلسهٔ گذشته کلماتی را از امیرالمؤمنین علیه السّلام نقل کردیم که به‌صورت مکتوب به فرزندخواندهٔ خود جناب محمّد بن ابی‌بکر نوشته بودند. محمّد فرزند ابی‌بکر بود، امّا در دامان امیرالمؤمنین علیه السّلام رشد کرد و فداکاری‌اش در راه آن حضرت فوق‌العاده بود و با دشمنان ایشان هم دشمن بود. حضرت نیز به او بسیار علاقه داشتند و موقعیّت بالایی برای وی قائل بودند و وقتی به شهادت رسید، او را «ربیب» و «حبیب» خود خوانده و فرمودند: فَلَقَدْ کَانَ‏ إِلَیَّ حَبِیباً وَ کَانَ لِی رَبِیباً؛  نزد من محبوب و پسر همسرم بود.

گفتیم وقتی حضرت او را به عنوان حاکم مصر گسیل داشتند، نامه‌ای برای او و مردم مصر نوشتند و فرمودند آن را بر مردم مصر بخواند. در آن نامه آمده بود: عَلَیْکُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ، فَإِنَّهَا تَجْمَعُ‏ الْخَیْرَ وَ لَا خَیْرَ غَیْرُهَا، وَ یُدْرَکُ بِهَا مِنَ الْخَیْرِ مَا لَا یُدْرَکُ بِغَیْرِهَا مِنْ خَیْرِ الدُّنْیَا وَ خَیْرِ الْآخِرَهِ؛ بر شما باد به تقوای الهی که تقوا جامع همهٔ خیرهاست و خیری جز آن نیست، و با تقوا خیرهایی به دست می‌آید که به غیر تقوا از خیر دنیا و آخرت به دست نمی‌آید.

تقوا هم فواید دنیوی دارد و هم فواید اخروی

سپس حضرت در اینجا شواهدی آورده و نکاتی ذکر می‌فرمایند تا تبیین کنند که تقوا هم فواید دنیایی دارد و هم فواید اخروی و این‌چنین نیست که کسی فکر کند ثمرهٔ تقوا فقط در آخرت ظاهر می‌شود، هرچند اگر چنین هم بود، بالاترین ارزش را داشت، امّا حضرت می‌فرمایند تقوا هم برای دنیای شما خوب است و هم برای آخرت شما.

در اینجا حضرت نکات متعدّدی بیان می‌فرمایند که فرصت نیست همهٔ آن‌ها را ذکر کنیم، لذا تنها به برخی از آن‌ها می‌پردازیم. حضرت در یکی از این نکات می‌فرمایند:

قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: Pلِلَّذِینَ أَحْسَنُوا الْحُسْنىٰ وَ زِیادَهٌO وَ الْحُسْنَى هِیَ الْجَنَّهُ وَ الزِّیَادَهُ هِیَ الدُّنْیَا؛

خداوند متعال فرموده است: «براى کسانى که کار نیکو کرده‏اند، حُسنیٰ و زیاده است» و حُسنیٰ بهشت و زیاده دنیاست.

خیلی جالب است! آیهٔ شریفه می‌گوید: کسانی که نیکی کردند، یعنی کار درست انجام دادند، هم «حُسنیٰ» دارند و هم «زیاده»، و امیرالمؤمنین علیه السّلام در تفسیر آیهٔ شریفه می‌فرمایند: حُسنیٰ یعنی بهشت و زیاده یعنی دنیا؛ یعنی تقوا هم بهشت را به شما هدیه می‌دهد و هم زیاده‌ای علاوه بر بهشت که همان دنیاست.

فواید کوتاه‌مدّت و درازمدّت در انتظار فرد و جامعهٔ باتقوا

 امیرالمؤمنین علیه السّلام در ادامه می‌فرمایند:

وَ اعْلَمُوا یَا عِبَادَ اللَّهِ أَنَّ الْمُتَّقِینَ حَازُوا عَاجِلَ الْخَیْرِ وَ آجِلَهُ؛

و بدانید اى بندگان خدا که افراد باتقوا هم خیر و سود این جهان و هم سود جهان دیگر را به دست آورده‏اند.

ای بندگان خدا! بدانید که پارسایان، هم «عاجل الخیر» یعنی خیر نقد را به دست آورده‌اند و هم «آجل الخیر» یعنی خیر آینده را؛ هم خیر دنیا را که فعلاً نقد است و هم خیر آخرت را که مدّت‌دار است. عاجل به معنای با عجله، سریع و نقد است؛ چنان‌که برای شخص بیمار دعا می‌کنیم: خدا شما را شفای عاجل عنایت فرماید؛ یعنی شفای سریع و نقد. درمقابل، آجل به معنای با اجل و مدّت‌دار است؛ مانند قرض موجل؛ یعنی قرض مدّت‌دار. امیرالمؤمنین علیه السّلام می‌فرمایند: متّقین به‌خاطر تقوایشان هم خیر امروز را به‌دست آورده‌اند و هم خیر فردا را. این‌چنین نیست که فرد متّقی و یا جامعهٔ متقی به‌خاطر تقوایش از خیر دنیا بی‌بهره باشد.

بعضی افراد فکر می‌کنند اگر انسان راه خدا و دین را برود، دنیایش را از دست می‌دهد و اگر خیلی هنر کند، تنها آخرتش آباد می‌شود، درحالی‌که تقوا و راه دین، هم دنیا را آباد می‌کند و هم آخرت را؛ منتها از راه حلال و پاکیزه. در عبارتی منقول از امام جواد علیه السّلام آمده است:

فَقَدْ کَانَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ عَلَى الْأَنَامِ أَنْ أَغْنَاهُمْ‏ بِالْحَلَالِ‏ عَنِ‏ الْحَرَام؛

از فضل و لطف خدا بر مردمان این است که آنان را به وسیلهٔ حلال، از حرام بی‌نیاز گردانده است.

در ادامهٔ همان خطبه، امیرالمؤمنین علیه السّلام می‌فرمایند: اهل تقوا در تمام لذّات شریک اهل دنیا هستند؛ منتها لذّات پاک را اهل دین می‌برند و لذّات ناپاک نصیب بی‌دینان می‌شود.

حکومت اسلام برای دنیای مردم هم بهتر است

بعضی مردم خیال می‌کنند اگر راه دین را بروند، از دنیا بی‌بهره می‌شوند و این فکر غلط در موارد بسیاری اثر می‌گذارد و متأسّفانه بعضی هم از این فکر غلط سوء‌استفاده می‌کنند؛ ازجمله در التهاب انتخابات در بسیاری از مواقع، رندانی بودند که از بعضی روحیّات مردم سوء‌استفاده می‌کردند و یکی از شگردهایشان این بود که به مردم القا می‌کردند که اگر کسانی که پرچمدار دین هستند و خود را مقیّد به دین می‌دانند متصدّی امر شوند، لذّت‌های دنیوی را از شما دریغ می‌کنند و شما از نعمت‌های دنیوی بی‌بهره می‌شوید. آن‌ها این مطلب را با یک سلسله تهمت‌های صریح یا غیر صریح و بالکنایه به مردم القا می‌کردند و بعضی افراد ناآشنا هم این سخنان را ـ هرچند به‌صورت ناخودآگاه ـ می‌پذیرفتند و در آن‌ها این ترس ایجاد می‌شد که: اگر انسان‌های متدیّنی متصدّی امر شوند، از بسیاری امکانات محروم می‌شویم، پس چرا به آنها رأی بدهیم؟! در‌حالی‌که امیرالمؤمنین علیه السّلام اساس این تفکّر را اشتباه دانسته و می‌فرمایند: تقوا و راه دین، هم خیر دنیا را به دنبال دارد و هم خیر آخرت را. حکومت علی علیه السّلام برای دنیای شما نیز بهتر از حکومت معاویه است و ائمّهٔ اطهار علیهم السّلام برای دنیایتان هم بهتر از بنی‌امیّه هستند.

مگر مردمی که از امیرالمؤمنین علیه السّلام و اهل‌بیت علیهم السّلام روی‌گردان شدند و به غیر ایشان رو آوردند، دنیایشان آباد شد؟! آیا معاویه، یزید و حَجّاج و بعد‌هم منصور، هارون و دیگر سفّاکان تاریخ توانستند دنیای مردم را آباد کنند؟! بسیاری افراد از عدالت علی علیه السّلام گریختند و از مساواتی که آن حضرت می‌خواستند در جامعه پیاده کنند ـ‌ البتّه مساوات براساس اسلام و دربرابر قانون اسلامی ـ فرار کردند و به افراد دیگری پناه آوردند و فکر می‌کردند به‌خاطر جایگاه آن افراد لااقل دنیایشان آباد می‌شود، در‌حالی‌که آباد نشد.

حضرت فاطمه علیهاالسّلام در خطبهٔ معروف خود برای زنان مدینه که در منزلشان ایراد کردند، می‌فرمایند: اگر شما زمام حکومت را به دست امیرالمؤمنین علیه السّلام می‌دادید، نعمت‌ها از هر طرف بر شما می‌بارید، همچون رودهای پرآبی که از فراوانی آب سرریز می‌شود، درحالی‌که خود آن حضرت به اقلّ دنیا اکتفا می‌کرد. ولی شما این کار را نکردید و از این نعمت‌ها محروم شدید و اکنون باید جزای اعمالتان را با غصّه و دردهای فراوان تحمّل کنید و منشأ آن هم خودتان هستید.

بنابراین تقوایی که نتیجه و هدف روزه است و باید در این ماه برای کسب آن گام برداریم، به تصریح امیرالمؤمنین علیه السّلام هم دنیای ما را آباد می‌کند و هم آخرت ما را. امیدوارم خداوند متعال به حقّ امیرالمؤمنین علیه السّلام و اولاد ایشان و سایر معصومین علیهم السّلام و به حقّ قرآن کریم ما را اهل تقوا در فکر و عمل قرار دهد.

و السلام علیکم و رحمه اللّه و برکاته