جلسۀ ۱۳، رمضان ۱۴۴۳ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد

بیانات

آیت الله سیّد محمّدرضا مدرّسی طباطبایی یزدی دامت برکاته

ماه مبارک رمضان ۱۴۴۳، جلسۀ سیزدهم

در جلسات گذشته و از شب دهم ماه مبارک رمضان، کلماتی را در‌رابطه‌با خدیجهٔ کبری علیها السّلام و وظایفی که خانواده‌ها و به‌ویژه بانوان باید با اقتدا به این بانوی بزرگ انجام دهند، بیان کردیم؛ چراکه هر سال بااینکه دهم ماه رمضان به‌عنوان سالگرد وفات خدیجهٔ کبری علیها السّلام شناخته می‌شد، امّا توفیق ذکر مطالب را به نحو شایسته نداشتیم، لذا امسال از این فرصت استفاده کردیم و مطالبی را که مناسب بود و در این مقطع زمانی برای کشور ما و بلکه برای تمامی مسلمانان توجّه به آن لازم است، بیان کردیم. اکنون به برخی نکات دیگر در‌این‌زمینه می‌پردازیم:

۵) استقلال فکری و صلابت در راه حقّ

از نکات مهمّی که می‌توان از زندگانی خدیجهٔ کبری علیها السّلام درس گرفت و به‌ویژه بانوان باید آن بانوی بزرگ را دراین‌زمینه الگوی خود قرار دهند، صلابت در راه حق، روشن‌بینی و تحت تأثیر شرایط نامناسب قرار نگرفتن است؛ یعنی هر انسانی ـ‌ چه مرد و چه زن، چه جوان، چه میان‌سال و چه بزرگ‌سال ـ در هر شرایطی باید قدرت تفکّر مستقلّ خود را بر‌اساس معیارهای حق حفظ کند و با بینایی و بصیرت کامل عقیده و راه عملی زندگی خود را انتخاب نماید. این خصوصیّت در بالاترین درجات در وجود مبارک خدیجهٔ کبری علیها السّلام وجود داشته است؛ چنان‌که در دختر بزرگوار ایشان، حضرت فاطمهٔ زهرا علیها السّلام و همچنین در برخی اصحاب بزرگ پیامبر صلّی الله علیه وآله، مانند اسماء بنت عمیس و بعضی دیگر نیز وجود داشته است.

مدّعیان دروغین دفاع از حقوق زنان

 نکته‌ای که در‌این‌زمینه کمتر بدان پرداخته شده، آن است که امروزه جهان غرب سر و صدای زیادی را به‌عنوان دفاع از حقوق زن به راه انداخته و در اعلامیّهٔ جهانی حقوق بشر ـ به اصطلاح خود ـ نکاتی را به‌عنوان حفظ حقوق زن گنجانده‌اند، ولی متأسّفانه هم ناقص است و هم در برخی موارد آن انحراف وجود دارد.

این درحالی است که مهم‌ترین و بالاترین حقوق را اسلام به بانوان داده و حقوق بانوان در اسلام قابل مقایسه با هیچ مکتبی نیست. هر مقدار از اعلامیّهٔ حقوق بشر که با اسلام مطابقت دارد، درست است و هر مقدار که با اسلام زاویه دارد، به همان مقداری که زاویه دارد، ضدّ حقّ بشر است.

جالب آنکه جهان غرب پیش از تحوّلات اخیر آن‌چنان در پایمال کردن حقوق زنان پیشتاز بود که از جاهلیّت تیرهٔ قبل از اسلام در جزیره‌العرب نیز بیشتر حقوق زنان را پایمال می‌کردند؛ زیرا قبل از تغییرات متأخّر در فرهنگ و تمدّن غربی، آنان اصلاً برای زن مالکیّت قائل نبودند و از دیدگاه اقتصادی زن را به‌عنوان یک مالک به رسمیّت نمی‌شناختند؛ مخصوصاً اگر دارای همسر بود. در‌حالی‌که با رجوع به تاریخ و آنچه دربارهٔ خدیجهٔ کبری علیها السّلام نوشته شده، روشن است که عرب جاهلی با آن جاهلیّتش، قرن‌ها قبل از جهان غرب، برای زن شخصیّت مستقلّ اقتصادی و مالکیّت قائل بود و لذا خدیجهٔ کبری علیها السّلام از برترین ثروتمندان مکّه به شمار می‌رفت.

اکنون جهان غرب با آن سابقهٔ سیاه، مدّعی دفاع از حقوق زنان شده و دراین‌زمینه واکنش نشان داده است! البتّه مقداری در اعلامیّهٔ جهانی حقوق بشر خطاها را اصلاح کرده‌اند، امّا باید به آنان گفت: شما با آن سابقهٔ تیره، حق ندارید به اسلام ایراد بگیرید! ضمن اینکه اعلامیّه را به‌طور ناقص تنظیم کرده‌اید. یکی از نقص‌های مهمّی که در اعلامیّهٔ جهانی حقوق بشر نسبت به حقوق زنان وجود دارد، آن است که وظیفهٔ اقتصادی درستی را برای مرد دربرابر همسرش پیش‌بینی نکرده است، در‌حالی‌که اسلام این مسئله را پیش‌بینی کرده و حقوقی را برای زن دربرابر شوهرش قرار داده؛ چنان‌که حقوق متقابلی را نیز برای مرد قرار داده است.

شخصیّت مستقلّ فکری و اعتقادی زن در اسلام

بالاتر از همهٔ این حقوق، شخصیّت مستقلّ فکری و اعتقادی است که اسلام برای زنان قائل شده است، به‌گونه‌ای که هیچ مکتبی از مکاتب معروف و شناخته شده ـ تا آن اندازه که به ما رسیده ـ چنین حقّی را به‌طور عملی برای بانوان قائل نشده و حتّی در اعلامیّهٔ فعلی حقوق بشر نیز چنین چیزی به روش برتر اسلام وجود ندارد. ببینید قرآن کریم چه شخصیّت مستقلّ فکری و اعتقادی به زن می‌دهد:

ضَرَبَ اللهُ مَثَلاً لِلَّذینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قالَتْ رَبِّ ابْنِ لی‏ عِنْدَکَ بَیْتاً فِی الْجَنَّهِ وَ نَجِّنی‏ مِنْ فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نَجِّنی‏ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمینَ؛

خداوند براى کسانى که ایمان آورده‏اند، همسر فرعون را مثل آورده، آن‌گاه که گفت: پروردگارا! پیش خود در بهشت ‏خانه‏اى برایم بساز و مرا از فرعون و کردارش نجات ده و مرا از دست مردم ستمگر برهان.

خداوند متعال همسر فرعون را برای مؤمنان مَثَل می‌زند؛ یعنی او را برای آنان الگو قرار داده است. آسیه یکی از چهار بانوی برتر بهشتی در کنار حضرت مریم علیها السّلام ، مادر عیسی علیه السّلام و در کنار خدیجهٔ کبری علیها السّلام و فاطمهٔ زهرا علیها السّلام است که البتّه برترین آنان فاطمهٔ زهرا علیها السّلام است. او همسر فرعون و در خانهٔ فرعون بوده است؛ فرعونی که مدّعی بود: أَنَا رَبُّکُمُ الْأَعْلىٰ‏؛ «من پروردگار بر‌تر شما هستم»؟!  امّا آسیه در آن محیط کفر و با وجود آن ناز و نعمتی که فرعون برایش فراهم کرده بود، خداپرست شد و به درگاه خداوند عرضه داشت: خدایا! جایگاهی در بهشت برای من بنا کن و مرا از فرعون و عمل او و از دست ظالمان نجات بده. ببینید اسلام چنین زنی را الگو قرار می‌دهد که در چنان شرایطی محکم و استوار در نقطهٔ مقابل مجسّمهٔ کفر قرار می‌گیرد، استقلال فکری و عقیدتی خود را حفظ می‌کند و حتّی بنابر نقل، جان خود را در راه حق فدا می‌کند. آیا ارزشی از این بالاتر می‌توان پیدا کرد؟!

در مقابل، اگر زنی حتّی همسر پیامبر باعظمتی چون نوح علیه السّلام باشد، ولی خودش صالح نباشد، هیچ اثری برایش ندارد؛ چنان‌که خداوند متعال می‌فرماید:

ضَرَبَ اللهُ مَثَلاً لِلَّذینَ کَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ کانَتا تَحْتَ عَبْدَیْنِ مِنْ عِبادِنا صالِحَیْنِ فَخانَتاهُما فَلَمْ یُغْنِیا عَنْهُما مِنَ اللهِ شَیْئاً وَ قیلَ ادْخُلا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلینَ؛

خدا براى کسانى که کفر ورزیده‌‏اند، زن نوح و زن لوط را مثل آورده [که] هر دو در نکاح دو بنده از بندگان شایستهٔ ما بودند و به آنها خیانت کردند و کارى از دست شوهران آن‌ها در برابر خدا ساخته نبود و گفته شد: با داخل‌شوندگان داخل آتش شوید.

همسر نوح و همسر لوط، همسر دو پیامبر معصوم خدا بودند و در خانهٔ وحی زندگی می‌کردند، امّا به پیامبر خدا خیانت کردند و جهنّمی شدند و حتّی آن دو پیامبر هم نتوانستند برای آن‌ها فایده‌ای داشته باشند.

آری، اسلام می‌گوید: ای بانو! ای زن! همواره مستقل باش و همیشه استقلال فکری و اعتقادی خود را حفظ کن! اگر در خانهٔ پیامبر هم باشی، ولی راهت خلاف باشد، برای تو فایده‌ای ندارد و به جهنّم خواهی رفت؛‌چنان‌که اگر در خانهٔ فرعون باشی، ولی راهت درست باشد، به بهشت خواهی رفت.

چنین شخصیت مستقلّی برای زن با این عظمت و با این تبیین در کجای عالَم سراغ دارید؟! آن‌وقت عدّه‌ای خودباخته یا خودفروخته مدّعی می‌شوند که نعوذ باللّه اسلام حقوق زن را رعایت نکرده است! آیا حقّی بالاتر و شخصیّتی بالاتر از این می‌توان برای یک زن تصوّر کرد؟! این در بعد فکری و اعتقادی بود و در ابعاد دیگر نیز چنین است؛ چنان‌که در بعد اقتصادی اشاره کردیم.

البتّه باید توجّه داشت همهٔ این مزایا و حقوق درصورتی است که زن بصیرت و آگاهی خود را حفظ کند، درحالی‌که امروزه دشمنان ما تلاش می‌کنند جوانان ما ـ اعمّ از دختران و پسران ـ از تفکّر و تعقّل صحیح فاصله بگیرند، لذا ما خانواده‌ها باید توجّه داشته باشیم فرزندانمان را از ابتدا متفکّر، مسئول و آشنا به مبانی دینی تربیت کنیم. خداوند این توفیق را به همهٔ ما عنایت فرماید.

و السلام علیکم و رحمه اللّه و برکاته