جلسۀ ۳، رمضان ۱۴۴۳ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد

بیانات

آیت الله سیّد محمّدرضا مدرّسی طباطبایی دامت برکاته

ماه مبارک رمضان ۱۴۴۳، جلسۀ سوم

بهترین استفاده از فرصت‌ها

بیان کردیم که خداوند متعال ماه مبارک رمضان و سحرهای نورانی و باصفای آن را به‌عنوان هدیّه‌ای به ما ارزانی داشته و ما را به میهمانی خود دعوت کرده است. خداوند این دعوت را با تأکید، هم در قرآن کریمش و هم به زبان اولیائش بیان فرموده و ما را دعوت کرده که از این سفرهٔ گستردهٔ الهی بهترین استفاده را بکنیم و با این ماه رمضان گذشته‌ها را جبران و آینده را تضمین نماییم. این یک اصل مهمّ است که هر انسان عاقل، فهمیده و هوشمندی باید از فرصت‌هایی که در اختیارش گذاشته شده‌، بهترین استفاده‌ها را بکند.

پنج چیز را پیش از پنج چیز غنیمت شمارید!

در روایتی از رسول خدا صلّی الله علیه وآله آمده است:

اغْتَنِمْ خَمْساً قَبْلَ خَمْسٍ؛

پنج چیز را قبل از پنج چیز غنیمت بشمار!

اگر می‌خواهی عاقل و هوشمند باشی و با معیارهای عقلی کار کنی، از پنج چیز بهره بردار، قبل از اینکه پنج چیز دیگر پدید آید:

۱) جوانی پیش از پیری

شَبَابَکَ قَبْلَ هَرَمِکَ؛

جوانی‌ات را قبل از پیری‌ات غنیمت بدان!

از جوانی‌ات قبل از پیری بهره بردار. بسیاری از انسان‌ها ـ و چه‌‌بسا قریب به اتّفاق آنان ـ قدر جوانی خود را نمی‌دانند. روایت هشدار می‌دهد که جوانی خود را قدر بدان و بدان که این جوانی به‌هرحال خواهد رفت و چرخش روزگار این جوانی را از تو خواهد گرفت و آن‌وقت تازه خواهی فهمید چه توانایی‌هایی در جوانی برای کسب مقامات معنوی و مادّی داشتی! بله، فرقی نمی‌کند؛ همان‌طور‌که اگر فردی هنگام جوانی و توانایی، نتوانست مهارتی را کسب کند و موقعیّت مادّی خود را تثبیت نماید، دیگر در پیری از او کاری برنمی‌آید، از لحاظ معنوی نیز چنین است. لذا ما هرگز نباید مغرور شویم و هیچ‌وقت نباید بگوییم: دیر نشده و فرصت باقی است! نه، امروز و فردا مثل هم است. اگر امروز همّت نداشتیم و نتوانستیم کاری کنیم، خیلی مشکل است که فردا جبران کنیم.

به کودکی پستی، به جوانی مستی، به پیری سستی، پس کِی خداپرستی؟!

بسیاری افراد تا وقتی کودک‌اند، می‌گویند: «حالا که بچّه‌ایم و توقّعی از ما نمی‌رود!» خیلی‌ها هم تا حدود بیست سالگی یا بیشتر خود را کودک حساب می‌کنند! بعد که به سنّ جوانی رسیدند، می‌گویند: «حالا که جوانیم و اِن‌شاء‌اللّه وقت برای جبران باقی است!» بعد هم وقتی به سنّ پیری می‌رسند، دچار ضعف و سستی می‌شوند و دیگر توانی برای عبادت و خودسازی ندارند. بدین‌جهت روایت می‌فرماید: جوانی‌ات را دریاب و ارزش آن را بدان، قبل از آنکه مسن و پیر شوی و توانایی‌هایت را از دست بدهی.

۲) تندرستى پیش از بیمارى

وَ صِحَّتَکَ قَبْلَ سُقْمِکَ؛

و سلامت خود را قبل از بیماری‌ات غنیمت بشمار!

انسان خیلی وقت‌ها بحمداللّه شاداب و سالم است، سلامت بدن، نیرو و توان کافی دارد، امّا مگر حوادث روزگار قابل پیش‌بینی است؟! چه ‌بسیار بیماری‌های فردی که خدای‌ناکرده برای انسان حاصل می‌شود و چه بسیار بیماری‌های فراگیر که نه تنها شهر و کشوری را دربرمی‌گیرد، بلکه دنیا را مبتلا می‌کند!

چقدر این بیماری کووید-۱۹ به همهٔ جهان در ابعاد مختلف آسیب زده است! چه کسی می‌توانست آن را پیش‌بینی کند؟! این‌همه علم پزشکی و علوم دیگر پیشرفت کرده، ولی کجا توانستند این بیماری را پیش‌بینی کنند و کجا توانستند آن را مهار کنند؟ باوجود همهٔ تلاش‌هایی که شبانه‌روز در سراسر دنیا در مراکز علمی، تحقیقی و دانشگاهی درحال انجام است، امّا باز‌هم ببینید روزانه چقدر تلفات می‌دهیم و چه گرفتاری‌هایی در دنیا به‌واسطهٔ این بیماری ایجاد شده است! البتّه بحمداللّه کشور ما تا حدّ بالایی مصونیت پیدا کرده و امیدواریم خداوند متعال مصونیت بیشتر به همهٔ دوستان و حق‌پرستان عالَم عنایت بفرماید، ولی این بیماری قابل پیش‌بینی نبود و آیندهٔ آن و نظایر آن هم به‌درستی قابل پیش‌بینی نیست. بله، حدس‌هایی زده می‌شود، امّا نمی‌دانیم واقعاً چه اتّفاقی خواهد افتاد. لذا حضرت فرمودند: سلامت خود را قبل از بیماری غنیمت بدان.

۳) توانگرى پیش از نداری

وَ غِنَاکَ قَبْلَ فَقْرِکَ؛

و توانگری‌ات را قبل از فقر و نداری خود غنیمت بشمار!

خداوند متعال به هرکس به‌حسب خودش توانایی و امکاناتی داده که باید از این امکانات هم برای خودش، هم برای خانواده‌اش و هم برای دیگران استفاده کند. انسان نباید فقط به فکر خودش باشد، بلکه باید به فکر دیگران نیز باشد، امّا متأسّفانه بعضی افراد حتّی به فکر خودشان هم نیستند! پیوسته حرص می‌زنند و مال جمع می‌کنند، ولی از ترس اینکه مبادا فقیر شوند، از اموالی که جمع کرده‌اند استفادهٔ درست نمی‌کنند! درواقع، ترس از فقر آنان را همین الآن هم مبتلا به فقر می‌کند و از نعمت‌هایی که خداوند به آن‌ها داده استفاده نمی‌کنند، در‌حالی که بنابر روایات، خداوند متعال دوست می‌دارد وقتی نعمتی را به بنده‌اش داد، آثار آن را در او ببیند:

إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ إِذَا أَنْعَمَ عَلَى عَبْدٍ أَنْ یَرَى أَثَرَ نِعْمَتِهِ‏ عَلَیْهِ؛

خداوند دوست دارد که چون نعمتی به بنده‌ای دهد، اثر نعمتش را بر او ببیند.

بعضی افراد نه‌تنها به کسی کمک نمی‌کنند، بلکه حتّی نسبت به خانوادهٔ خود هم توسعه نمی‌دهند، درحالی‌که این کار اشتباه است. وقتی خداوند امکاناتی را در اختیار کسی قرار می‌دهد، ازجمله تمکّن مالی به او می‌دهد، باید از آن بهرۀ درست ببرد؛ هم خودش از آن استفاده کند، هم خانواده‌اش را بهره‌مند سازد و هم سایر مؤمنینی که نیازمند هستند را یاری رساند؛ ازجمله با آن صلهٔ رحم انجام دهد، به ایتام و کسانی که پدر خود را از دست داده و بی‌سرپرست هستند، کمک کند، از فقرا و مساکین دستگیری نماید و…؛ مخصوصاً در این ماه مبارک رمضان که این گروه‌ها مورد سفارش خاصّ پیامبر صلّی الله علیه وآله در این ماه هستند:

تَصَدَّقُوا عَلَى فُقَرَائِکُمْ وَ مَسَاکِینِکُمْ … وَ صِلُوا أَرْحَامَکُمْ … وَ تَحَنَّنُوا عَلَى أَیْتَامِ النَّاسِ؛

به فقرا و مساکین خود صدقه بدهید … صلهٔ رحم کنید … و بر یتیمان مردم مهر ورزید.

البتّه این گروه‌ها همیشه مورد سفارش‌اند، امّا در این ماه به‌طور خاص سفارش شده‌اند. به‌هرحال ما آینده را نمی‌توانیم ببینیم و لذاست که روایت می‌فرماید: توانایی و توانگری‌ات را غنیمت بشمار، قبل از اینکه نیازمند شوی. امیدواریم خداوند نعمت‌هایش را بر همهٔ ما مستدام بدارد و توفیق شناختن این نعمت‌ها و شکر آن‌ها را نیز به همهٔ ما عنایت فرماید.

و السلام علیکم و رحمه اللّه و برکاته