جلسۀ ۲، رمضان ۱۴۴۳ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد

بیانات

آیت الله سیّد محمّدرضا مدرّسی طباطبایی دامت برکاته

ماه مبارک رمضان ۱۴۴۳، جلسۀ دوم

دریای نعمت و رحمت الهی

در جلسهٔ گذشته بیان کردیم که ماه مبارک رمضان ماه رحمت‌ها و نعمت‌های الهی است. ماهی است که رحمت‌ها از هر طرف انسان را فرا گرفته است: از مقابل، از چپ، از راست و از پشت سر. ماهی است که نعمت‌ها از جانب خداوند در هر حالی بر انسان وارد می‌شود: در خواب، در بیداری، در نشست و در برخاست. درحقیقت، ما در این ماه غوطه‌ور در نعمت‌های ویژۀ الهی هستیم و در دریای نعمت و رحمت الهی شنا می‌کنیم. خوشا به حال آنان که این حقیقت را می‌فهمند و از آن استفاده می‌کنند که هم باید آن را فهمید و هم باید استفاده کرد. اگر انسان خدای‌ناکرده آن را نفهمد، مغبون است و اگر بفهمد، ولی استفاده نکند، بازهم مغبون و بلکه مغبون‌تر است.

همچنین بیان کردیم که در این ماه می‌توانیم گذشته‌ها را جبران کنیم و برای آینده توشه برگیریم. این کار چندان هم مشکل نیست؛ زیرا در این ماه درهای رحمت باز و درهای عذاب بسته است و شیاطین در غل و زنجیرند. فضا ازهرجهت آماده است و همه چیز برای ما مهیّا شده و به میهمانی الهی دعوت شده‌ایم. چقدر باید انسان خدای‌ناکرده محروم و بیچاره باشد که با این‌همه صدا و ندا و دعوت و درخواست و تشویق و فراهم شدن شرایط، بازهم کاهلی و سستی کند و نخواهد آنچه را شایسته است انجام دهد! وقتی در این ماه مبارک: أَنْفَاسُکُمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُکُمْ فِیهِ عِبَادَهٌ وَ عَمَلُکُمْ فِیهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُکُمْ فِیهِ مُسْتَجَابٌ؛ نفَس‌هایتان تسبیح خدا، خوابتان عبادت، عملتان مقبول و دعایتان مستجاب باشد، چرا موانع را برطرف نکنیم؟! چرا ماه رمضان و روز روزه‌داری را مثل ماه‌ها و روزهای دیگر فرض کنیم؟! امام صادق علیه السّلام در هشدار شدیدی می‌فرمایند:

لَا یَکُونُ یَوْمُ‏ صَوْمِکَ‏ کَیَوْمِ فِطْرِکَ؛

نباید روز روزه‌داری‏ات مانند روز غیر روزه‌داری تو نباشد.

این‌چنین نباش که روزی که روزه داری، مثل روزی باشد که روزه نداری؛ یعنی ماه رمضانت با غیر ماه رمضانت مثل هم نباشد و آن‌ها را یکسان نپندار و یکسان عمل نکن، بلکه قدر این ماه مبارک را بدان.

رمضان، هدیّه‌ای الهی برای امّت اسلامی و ماه نزول بالاترین رحمت‌های معنوی

ماه رمضان، ماهی است که خداوند متعال آن را تحفه و هدیّه‌ای برای امّت اسلامی قرار داده است. امّت‌های گذشته این افتخار را نداشتند که روزهٔ ماه مبارک رمضان بر آن‌ها واجب شده باشد، بلکه فقط برای پیامبران گذشته ـ بنابر بعضی روایات ـ واجب شده بود. خداوند متعال برای این امّت که «امّت مرحومه» (امّتی که مورد رحمت ویژهٔ الهی است) نامیده می‌شود، از این حیث مقامی را قائل شده که برای پیامبران گذشته قائل شده است.

رمضان، ماه مبارکی است که بالاترین رحمت‌های معنوی خداوند متعال در آن نازل شده است. بالاترین رحمت خداوند متعال قرآن کریم است؛ چنان‌که درروایت دارد:

الْقُرْآنُ‏ أَفْضَلُ‏ کُلِّ‏ شَیْ‏ءٍ دُونَ اللَّهِ؛

قرآن از همه چیز، جز خدا، برتر است.

قرآن تجلّی ذات حق و به تعبیر بعضی روایات «ثقل اکبر» است. خداوند متعال می‌فرماید:

شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدىٰ‏ وَ الْفُرْقانِ؛

ماه رمضان [همان ماه] است که قرآن در آن نازل شده است؛ [کتابى] که مردم را راهبر، [متضمّن] دلایل آشکار هدایت و [میزان] تشخیص حقّ از باطل است.

قرآن کریم هدایت برای مردم و وسیلهٔ قرب الهی است. اساساً همهٔ آفرینش برای این است که انسان هدایت پیدا کند و به قرب الهی نائل شود. خداوند متعال مخلوقات فراوانی دارد که در میان آن‌ها انسان اشرف مخلوقات است:

وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنی‏ آدَمَ؛

و به‌راستى ما فرزندان آدم را گرامى داشتیم.

و درصورتی انسان می‌تواند شرافت ذاتی خود را به فعلیت شایسته برساند که هدایت شود و راه هدایت هم متابعت قرآن است. قرآن هم در ماه مبارک رمضان نازل شده است. کتب آسمانی دیگر نیز که نسخه‌های هدایت بشریت‌اند، همچون صُحُف حضرت ابراهیم علیه و علی نبیّنا و آله السلام، تورات جناب موسی، زبور داوود و انجیل عیسی علی نبیّنا و آله و علیهم السلام همگی در ماه مبارک رمضان نازل شده‌اند. لذا معلوم می‌شود ماه رمضان در آفرینش خصوصیّتی ویژه داشته ـ که عقول ما توان درک آن را ندارد ـ که ظرف نزول کتاب‌های آسمانی قرار گرفته است؛ خصوصاً قرآن کریم که آخرین آن‌ها و مهیمن بر همهٔ آن‌ها و نسخهٔ کامل هدایت بشر و روشنگر راه حقّ از باطل است: شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدىٰ‏ وَ الْفُرْقانِ. به‌هرحال این نعمت‌ها و نیز نعمت‌های فراوان دیگری در این ماه مبارک نازل شده است.

همراهی بهار قرآن با بهار طبیعت، بهترین فرصت برای بیدارسازی دل‌ها

ماه مبارک رمضان، ماه قرآن و بهار قرآن است:

لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ رَبِیعٌ وَ رَبِیعُ الْقُرْآنِ شَهْرُ رَمَضَانَ؛

هر چیزى بهارى دارد و بهار قرآن ماه رمضان است.

کما اینکه قرآن هم بهار دل‌هاست: فَإِنَّهُ رَبِیعُ‏ الْقُلُوبِ‏. و خوشبختانه این بهارهای معنوی ـ که جنبهٔ مادّی هم دارد ـ با بهار مادّی و بهار طبیعت ـ که جنبهٔ معنوی هم دارد ـ همراه شده است. و اکنون که خداوند چنین لطفی کرده، بهترین فرصت‌ها برای ماست که بیدار شویم. نگاه کنید خداوند متعال چگونه طبیعت بی‌جان را زنده کرده است:

کَیْفَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها؛

چگونه زمین را پس از مرگ آن زنده می‌کند.

بیایید ما نیز این جان‌های مردهٔ خود را در این بهار زنده کنیم و این دل‌های غنودهٔ خویش را بیدار سازیم؛ چراکه با این بیداری است که می‌توانیم به حقیقت انسانیت خود بازگردیم و آن را رشد دهیم. بیایید از این فرصت ماه مبارک رمضان و به‌ویژه از سحرهای نورانی آن بهترین استفاده‌ها را بکنیم. چقدر بیچاره است کسی که در فضایی پر از نور قرار گرفته باشد، امّا چشم‌های خود را ببندد! اگر خورشید تابان همهٔ عالَم را روشن کرده باشد، امّا کسی چشمان خود را بسته باشد، نه می‌تواند نور خورشید را ببیند و نه عالَمی را که با این نور قابل دیدن می‌شود.

آری، ماه رمضان پر از نور و خیر و برکت است، ولی نباید ما چشمانمان را بر‌هم بگذاریم و از این نور محروم شویم؛ نباید گوش‌هایمان را پنبه بگذاریم و از این نواهای جان‌فزا محروم گردیم؛ نباید ذائقهٔ خود را کور کنیم و از این لذّت‌های چشایی معنوی محروم شویم. امیدوارم خداوند متعال به لطف و عنایت و رحمت خود و به حقّ اولیای خویش همهٔ ما را توفیق بالاترین بهره‌برداری‌ها از این ماه مبارک و از این سحرهای نورانی عنایت بفرماید.

و السلام علیکم و رحمه اللّه و برکاته