جلسه ۲، رمضان ۱۴۴۴ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد

بیانات

آیت‌الله سیّد محمّد‌رضا مدرّسی طباطبایی دامت برکاته

ماه مبارک رمضان ۱۴۴۴ (۱۴۰۲ ش)، جلسه دوم

بسم اللّه الرحمن الرحیم، الحمد للّه ربّ العالمین و صلّی اللّه علی محمّد وآله الطاهرین و لاسیّما بقیّه اللّه فی الأرضین أرواحنا فداه و عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین

چگونه از فرصت استثنایی ماه رمضان استفاده کنیم؟

بیان کردیم که ماه مبارک رمضان و این سحرهای نورانی فرصتی استثنایی است که ما می‌توانیم بازسازی گذشته، نوسازی و آینده‌سازی کنیم و درمورد استفاده از این فرصت استثنایی مطالبی را بیان کردیم.

انجام اعمال مقبول در درگاه الهی

یکی از راه‌های مهم برای استفاده از فرصت استثنایی ماه مبارک رمضان، آن است که سعی کنیم در این ماه اعمالمان را به‌گونه‌ای انجام دهیم که مقبول در درگاه خداوند متعال باشد؛ آن مقبولی که درجات بالای قبولی را دارد، نه اینکه حدّاقلّ صحّت را داشته باشد. در روایتی که با سند معتبر نقل شده است، امام صادق علیه السّلام می‌فرمایند:

مَنْ قَبِلَ اللَّهُ مِنْهُ صَلَاهً وَاحِدَهً لَمْ یُعَذِّبْهُ؛

کسى که خدا یک نمازش را قبول کند، او را عذاب نمى‏کند.

 اگر کسی تنها یک نمازش در درگاه خداوند متعال مقبول افتد، خداوند دیگر او را عذاب نمی‌کند. البتّه این روایت حدّاقلّ قبولی را نیز در‌برمی‌گیرد و لازم نیست درجات بالای قبولی مثل نماز پیامبر صلّی الله علیه وآله، نماز امیرالمؤمنین علیه السّلام یا نماز اولیای الهی را داشته باشد. حتّی در ادامهٔ روایت آمده است:

وَ مَنْ قَبِلَ مِنْهُ حَسَنَهً لَمْ یُعَذِّبْهُ؛

و کسى که خدا یک کار نیکش را بپذیرد، او را عذاب نمى‏کند.

اگر خداوند متعال فقط یک حسنه و کار نیک را از کسی قبول کند، دیگر عذابش نمی‌کند. و در این ماه مبارک رمضان درهای رحمت الهی باز، و اعمال بندگان مقبول است؛ چنان‌که در آن خطبهٔ غرّاء پیامبر عظیم‌الشأن اسلام صلّی الله علیه وآله آمده است:

عَمَلُکُمْ فِیهِ مَقْبُولٌ؛

عمل شما در این ماه مورد قبول است.

فراهم آوردن شرایط قبولی اعمال واجب و مستحب

بیایید کاری کنیم حدّاقل شرایط قبولی عمل را فراهم کنیم. این ماه مبارک، فرصت یک‌ماهه و زمان بسیار مناسبی برای این کار است و اعمال واجب و مستحبّ زیادی در این ماه وجود دارد که می‌توانیم با آن‌ها از این فرصت به‌بهترین‌وجه استفاده کنیم؛ اعمال واجب مانند روزه و همین نمازهای واجبی که می‌خوانیم یا اگر خمس، زکات یا ادای دینی بر عهدهٔ ماست، همهٔ این‌ها را در‌نظر‌بگیریم و سعی کنیم کاملاً به‌طور جدّ شرایط قبولی یک عمل را فراهم کنیم ـ چه نماز باشد، چه حسنات و اعمال نیک دیگر ـ و کاری کنیم تا مشمول آن روایت باشیم که: اگر خدا یک نماز یا حتّی یک حسنه را از کسی بپذیرد، دیگر عذابش نمی‌کند.

بنابراین ما باید سعی کنیم در این ماه عملی داشته باشیم که مقبول در درگاه خدا باشد. مبادا غافل باشیم و ماه رمضان بیاید و بگذرد و مثل ماه‌های دیگر باشد و روزی که روزه‌دار هستیم، مانند روزهای دیگر باشد؛ زیرا پیامبر صلّی الله علیه وآله در خطبهٔ خود می‌فرمایند:

فَاسْأَلُوا اللَّهَ رَبَّکُمْ بِنِیَّاتٍ صَادِقَهٍ وَ قُلُوبٍ طَاهِرَهٍ أَنْ یُوَفِّقَکُمْ لِصِیَامِهِ وَ تِلَاوَهِ کِتَابِهِ؛

پس با نیّت‌هاى صادق و قلب‌هاى پاک، از خدا بخواهید که شما را به روزه گرفتن و تلاوت آیات قرآن موفّق گرداند.

با نیّت‌های راست و واقعاً از‌جان‌بر‌آمده و همچنین با قلب‌های پاک، از خداوند متعال بخواهید که شما را توفیق دهد تا روزۀ ماه رمضان، تلاوت کتاب خدا و نیز اعمال دیگر این ماه را انجام دهید.

تلاوت کتاب خدا با تدبّر و توجّه

تلاوت کتاب خداوند در این ماه فوق‌العاده است! چه نعمتی بالاتر از این که اگر کسی یک آیه در این ماه بخواند، مثل کسی است که قرآن را در غیر این ماه ختم کرده است:

مَنْ قَرَأَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ آیَهً مِنْ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ کَانَ کَمَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ فِی غَیْرِهِ مِنَ الشُّهُورِ؛

هر‌که در ماه رمضان یک آیه از کتاب خدای عزّوجلّ بخواند، چون کسى باشد که در ماه‌هاى دیگر قرآن را ختم کند.

این خیلی مهمّ است و نشان از فوران رحمت الهی در این ماه مبارک دارد. البتّه قرآن کریم باید با تدبّر خوانده شود. متأسّفانه گاهی بعضی از ما قرآن می‌خوانیم، امّا خیلی غافلانه می‌خوانیم و به تعبیر روایت قرائت ما «هَذَراً» است؛ یعنی صرفاً الفاظ قرآن را بدون توجّه به معانی آن می‌خوانیم، درحالی‌که امروزه بحمداللّه شرایطی فراهم آمده که بسیاری از قرآن‌ها، اعمّ از قرآن‌های چاپی و قرآن‌هایی که در وسایل رقومی و رایانه‌ای وجود دارد، همراه با ترجمهٔ لغات است و اگر اندک توجّهی داشته باشیم، قرائت ما می‌تواند با تدبّر و تفکّر باشد. چنین قرائتی می‌تواند تلاوت یک آیه از آن در ماه رمضان معادل ختم قرآن در ماه‌های دیگر باشد.

کار امروز را به فردا نیندازیم!

این نمونه‌ای از نعمت‌های فراوان الهی در این ماه مبارک است که ما باید به آن‌ها توجّه کنیم و مخصوصاً باید توجّه داشته باشیم که هرگز نگوییم: اگر امروز نشد، فردا انجام می‌دهیم یا اگر این ماه نشد، ماه رمضان دیگر انجام خواهیم داد؛ زیرا همان‌طور‌که در جلسهٔ گذشته گفتیم هیچ‌کس از آینده خبر ندارد، لذا باید این فکر را از سر خود بیرون کنیم و بدانیم که این یک فکر شیطانی و وسوسه‌ای است که نفس امّاره و شیطان به انسان القا می‌کند. در روایتی که به‌عنوان وصیّت رسول ‌اکرم صلّی الله علیه وآله به جناب ابو‌ذر نقل شده، آمده است:

یَا أَبَا ذَرٍّ، إِذَا أَصْبَحْتَ فَلَا تُحَدِّثْ‏ نَفْسَکَ‏ بِالْمَسَاءِ، وَ إِذَا أَمْسَیْتَ فَلَا تُحَدِّثْ نَفْسَکَ بِالصَّبَاحِ؛

ای ابوذر! وقتی صبح می‌کنی، با خود نگو که به شب خواهی رسید و هرگاه شب می‌کنی، با خودت این‌چنین سخن مگو که صبح خواهی کرد.

حضرت می‌فرمایند: وقتی صبح می‌کنی، اصلاً فکر نکن که بناست شب کنی و وقتی شب می‌کنی، اصلاً فکر صبح نباش؛ یعنی از‌لحاظ انجام وظایف و اعمال نیک هرگز فکر آینده نکن، وگرنه از جهات دیگر انسان باید عاقبت‌اندیش باشد و آینده را نیز مورد لحاظ قرار دهد. این خیلی نکتهٔ مهمّی است که انسان کار امروز را به فردا نیفکند و همین امروز آن را انجام دهد.

ممکن است هرگز فردا را نبینیم!

نظیر این معنا باز در روایت دیگری که از حضرت موسی بن جعفر علیهما السّلام نقل شده، آمده است. البتّه این مسئله در روایات زیادی آمده، امّا این روایت جزء غُرَر روایاتی است که در‌این‌زمینه وجود دارد. حضرت می‌فرمایند:

فَلَا تُنْظِرُوا بِالتَّوْبَهِ غَداً فَإِنَّ دُونَ غَدٍ یَوْماً وَ لَیْلَهً وَ قَضَاءَ اللَّهِ فِیهِمَا یَغْدُو وَ یَرُوحُ؛

براى توبه در انتظار فردا نباشید؛ زیرا برای فردا، روزى و شبى وجود دارد و قضاى الهى در این روز و شب جارى است (شاید موانعى پیش آید).

چه تعبیر بلندی است! حضرت ابتدا می‌فرمایند: توبه را به فردا مینداز و به آن مهلت نده؛ یعنی هر لحظه که توجّه پیدا کردی و به لطف خدا از خواب غفلت بیدار شدی، توبه و استغفار کن؛ مثلاً همین الآن و در این سحرهای نورانی و با‌برکت، اگر توجّه پیدا کردیم، بگوییم: أستغفر اللّه ربّی و أتوب إلیه. از درگاه خداوند متعال طلب غفران کنیم و به‌سوی او باز‌گردیم و واقعاً از تفریط‌ها و افراط‌ها، و تقصیرها و کوتاهی‌های خود از خداوند پوزش بخواهیم و طلب عفو کنیم.

حضرت می‌فرمایند: همین فرصت و همین لحظه را که می‌توانی درِ خانهٔ خدا بروی و طلب غفران کنی، غنیمت بدان. خداوند آن‌قدر کریم است که درِ خانهٔ رحمت خود را پیوسته به‌روی شما باز کرده و هر لحظه توجّه کنی، می‌توانی درِ خانهٔ او بروی. کدام آدمی است که درِ خانه‌اش به‌سوی همه در هر لحظه باز باشد؟! همین الآن در این دل شب که به یاد خدا بیدار شده‌ای و به‌خاطر خدا می‌خواهی مشغول خوردن سحری شوی و روزه بگیری و نماز بخوانی، استغفار را فراموش نکن و استغفار حقیقی استغفاری است که واقعاً پشیمانی از تقصیرهای گذشته باشد.

سپس حضرت می‌فرمایند: بدان با رسیدن فردا یک روز و یک شب‌ باقی مانده و در این روز و شبِ باقی‌مانده نیز قضای الهی جاری است و قضای الهی آن است که جان‌ها گرفته می‌شود، سلامت‌ها از بین می‌رود و فرصت‌ها از دست می‌رود. امیدوارم خداوند متعال به همهٔ ما توفیق توبه و انابه در این لحظات عنایت فرماید و طول عمر همراه با خیر و برکت و عافیت برای همهٔ ملّت مسلمان مقدّر گرداند.

و السلام علیکم و رحمه اللّه و برکاته