نفی وجود یا دلیلیت بعضی از انواع و تعینات موضوع نیز میتواند تبعاً جزء مسائل علم شمرده شود؛ چون نفی کردن در مواردی که توهم جدّی شده از تعینات موضوع باشد یا شبهة دلیلیت آن وجود دارد، امری لازم است و باید از آن بحث شود.
بیان شد که لازم نیست هر علمی دارای موضوع باشد، مگر یک موضوع انتزاعی که توضیح داده شد. سپس گفتیم اگر علمی موضوع هم داشته باشد، لازم نیست موضوع واحد باشد بلکه میتواند چند موضوع مختلف داشته باشد.