تقریرات درس خارج اصول
حضرت آیت اللّه سیّد محمّدرضا مدرّسی طباطبایی یزدی دامت برکاته
دوره‌ی دوم ـ سال نهم ـ سال تحصیلی 92ـ 91
جلسه 34 ـ سه‌شنبه 14/9/91
حلّ یک مشکل در اخبار مَن بَلَغ
مشکلی در مورد اخبار مَن بَلَغ وجود دارد که برخورد نکرده‌ام کسی متعرض آن شده باشد و باید به گونه‌ای حل شود.
به مقتضای اخبار مَن بَلَغ اگر خبر غیر مطابق واقعی در مورد ثواب عملی به کسی برسد و آن شخص به رجاء ثواب مذکور، عمل را انجام دهد، خداوند متعال آن ثواب را به او می‌دهد.
مثلاً اگر بیان شده باشد که اگر کسی مسواک کند ده قصر در بهشت به او داده می‌شود و کسی به رجاء این ثواب، مسواک کند این ثواب به او داده می‌شود هر چند این خبر مطابق واقع نباشد.
اکنون فرض کنید خبر معتبر و مطابق واقعی به شخصی واصل شود که بیان می‌کند کسی که مسواک می‌کند یک درخت در بهشت به او داده می‌شود.
در این حالت این سؤال مطرح می‌شود که آیا می‌توان پذیرفت به کسی که خبر غیر مطابق واقعی به او رسیده و او به رجاء ثواب آن عمل را انجام داده است ده قصر در بهشت داده می‌شود ولی به کسی که طبق خبر معتبر و مطابق واقع عمل نموده است تنها یک درخت در بهشت داده شود؟
برای حلّ این مشکل ممکن است کسی چنین بیان کند: حال که خداوند چنین تفضّلی دارد فرقی میان کسی که خبر ضعیف به او رسیده و ثواب بالایی دارد و کسی که خبر مطابق واقع به او رسیده است نمی‌گذارد. به تعبیر دیگر اکنون که خداوند متعال درهای رحمت خود را باز کرده است و به کسی که خبر غیر مطابق به او رسیده است ثواب زیادی می‌دهد، به کسی که خبر مطابق واقع به او رسیده است نیز این ثواب را خواهد داد.
إن قلت: کسی که خبر معتبر به او رسیده است با کسی که خبر ضعیف به او رسیده است فرق دارد؛ کسی که دارای خبر معتبر است طبق یک دلیل معتبر اقدام به عمل می‌کند امّا کسی که خبر ضعیف به او رسیده است تنها طبق احتمال عمل می‌کند لذا منقادتر محسوب می‌شود.
قلت: اوّلاً: چه بسا کسی که خبر معتبر به او رسیده است، اگر خبر ضعیف هم به او می‌رسید به آن عمل می‌کرد و از جهت انقیاد تفاوتی با فرد دیگر ندارد.
ثانیاً: کسی که خبر غیر مطابق واقع به او رسیده است لازم نیست که ضرورتاً بداند یا احتمال دهد که غیر معتبر است بلکه چه بسا فکر کند ناقل به او خبر صحیحی داده است و اصلاً احتمال خطا نمی‌دهد، در این صورت نیز اطلاق ادلّه‌ی تسامح در سنن شامل آن می‌شود.
بنابراین کسی که ثواب بیشتری می‌برد لازم نیست احتمال عدم مطابقت خبر با واقع بدهد و از این جهت با کسی که به خبر مطابق واقع عمل می‌کند و ثواب کمتری به او وعده داده شده است فرقی ندارد ...
براي دريافت متن کامل جلسه سی و چهارم اينجا را کليک کنيد.