تقریرات درس خارج اصول
حضرت آیت الله سیّد محمّدرضا مدرّسی طباطبایی یزدی دامت برکاته
دوره‌ی دوم ـ سال سیزدهم ـ سال تحصیلی 96 ـ 1395
جلسه 17 ـ سه‌شنبه 4/95/8

نقد و بررسی اشکال دوم شهید صدر بر اشکالات نقضی سید خویی رحمهما الله

اینکه در ماده‌ی نقض، شرایط حجیت برای دلالت مطابقی موجود نیست، درست و واضح است؛ زیرا در مقام قضا قول عدل واحد حجت نیست، ولی ملاکاً نقض وارد است و نقض سید خویی رحمه الله درست است؛ زیرا علی الفرض و طبق سخن محقق نائینی رحمه الله هریک از دو شاهد، دو شهادت دادند؛ یک شهادت مطابقی یا به تعبیر ایشان إخبار از ملزوم و یک شهادت التزامی یعنی إخبار از لازم (که خانه، ملک زید نیست) و بیان نشده است که شهادت باید مطابقی باشد، بلکه اگر شهادت التزامی هم موجود باشد کافی است، پس شهادت بیّنه یعنی دو عدل، بر عدم ملکیت زید بر خانه ثابت می‌شود و لامحاله اشکال دوم نیز به نقض‌های سید خویی رحمه الله وارد نیست.

اشکال شهید صدر بر پاسخ حلّی سید خویی رحمهما الله

سید خویی رحمه الله فرمودند اینکه دلالت التزامی در حجیت، تابع حجیت دلالت مطابقی است نکته‌اش در این است که دلالت یک کلام بر لوازمش علی‌الاطلاق نیست و به وجوده السِعی خبر نمی‌دهد، بلکه دلالت کلام بر حصه‌ای از آن است که مقارن ملزوم می‌باشد. لهذا در همه‌ی این مثال‌های نقض که می‌بینیم لوازمش حجت نبود به خاطر این بود که مثلاً در نقض اول، خبر از نجاست، خبر از حصه‌ای از نجاست بود که مسبب از اصابت قطره‌ای از بول است، نه نجاست علی‌الاطلاق تا بگوییم با وجود سقوط حجیت دلالت مطابقی، دلالت التزامی به قوّت خودش در حجیت باقی است. شهید صدر رحمه الله در اشکال بر این پاسخ حلّی می‌فرماید:

وقتی کلام استاد صحیح می‌شود و می‌توانیم بگوییم با سقوط حجیت دلالت مطابقی، دلالت التزامی هم ساقط می‌شود که آن لازمه، یعنی معنایی که از دلالت التزامی فهمیده می‌شود فی‌نفسه و صرف‌نظر از استفاده‌اش از دلالت مطابقی، دارای تعیّن و تحصّص باشد؛ یعنی آن لازم دارای حصصی باشد و یک حصه‌اش به گونه‌ای باشد که همراه مدلول مطابقی است. حال اگر آن مدلول مطابقی به واسطه‌ی سقوط حجیت، ثابت نباشد، آن حصه‌ی خاصه یعنی حصه‌ای که تعین دارد و به اعتبار این یقین، همراه مدلول مطابقی است آن نیز ثابت نیست و سقوط دلالت مطابقی از حجیت، همراه سقوط حجیت دلالت التزامی می‌شود. اما اگر آن لازم طوری باشد که ذاتش بدون تحصیص و بدون تعیّن باشد و مقارنت، امری باشد که عارض بر آن شود و خارج از ذات باشد، معنا ندارد با سقوط دلالت مطابقی از حجیت، بگوییم دلالت التزامی هم از حجیت ساقط می‌شود؛ زیرا فرض این است که یک دلالت و یک خبر، از ملزوم است و یک خبر از لازم است، لازم هم تحصیص نشده است و مقارنت، امری است عارض بر ذاتش، لذا وقتی حجیت دلالت مطابقی ساقط شد چرا حجیت دلالت التزامی ساقط شود؟! ...
 

براي دريافت متن کامل جلسه هفدهم  اينـجا را کليک کنيد.