تقریرات درس خارج فقه
حضرت آیت الله سیّد محمّد رضا مدرّسی طباطبایی یزدی (دامت برکاته)
سال تحصیلی92-1391
جلسه‌ی بيست و سوم؛ یک‌شنبه 7/8/1391
 

تفصیل محقق ایروانی قدس سره بین صورت علم و جهل مالک بعینه

محقق ایروانی قدس سره از بعض این روایات استفاده کرده‌ با وجود علم تفصیلی به حرمت و غصبی بودن آن مال در دست سلطان، شراء یا اخذ آن به عنوان هدیه جایز است و فرموده البته این روایات انصراف به صورت جهل مالک بعینه دارد و شامل صورتی که مالک آن بعینه یا در اطراف محصوره معلوم باشد نمی‌شود. پس اگر مالک بعینه یا در اطراف محصوره معلوم باشد، اخذ آن از سلطان جایز نیست و الا اشکالی ندارد.

نقد کلام محقق ایروانی قدس سره

خدمت محقق ایروانی می‌گوییم:

اولاً: گرچه در بعض روایات وارد شده که در صورت جهل مالک بعینه، شراء یا اخذ آن به عنوان هدیه جایز است، ولی در روایات دیگری به صورت مطلق فرموده شراء خیانت و سرقت جایز است و این دو چون مثبتین هستند، همدیگر را تقیید نمی‌کنند. بنابراین اگر قرار باشد در مورد سلطان استثناء کنیم، تفاوتی بین این‌که مالک آن بعینه معلوم باشد یا نباشد نیست و عرف چنین فرقی در جواز یا عدم جواز نمی‌بیند.

ثانیاً: همان‌طور که گفتیم این روایات مبتلا به معارض است و صحیحه‌ی ابی عبیده و موثقه‌ی عمار دالّ بر عدم جواز است که در نتیجه تساقط می‌کنند و طبق قواعد باید بگوییم فرقی بین سلطان و غیر سلطان نیست، اگر مالی بعینه معلوم بود حرام و غصبی است، چه مالک آن مشخص باشد و چه نباشد، تصرف در آن جایز نیست ... 
 

براي دريافت متن کامل جلسه بیست و سوم اينجا را کليک کنيد.