تقریرات درس خارج اصول
حضرت آیت اللّه سیّد محمّدرضا مدرّسی طباطبایی یزدی دامت برکاته
دوره‌ی دوم ـ سال یازدهم ـ سال تحصیلی 94ـ93
جلسه 88 ـ دوشنبه 7/2/94

شهید صدر رحمه الله فرمودند از آنجا که «لاتنقض الیقین بالشک» منزّل بر نگاه عرف است، تنها منجر به استصحاب وجودی و مجعول می‌شود و آن را افاده می‌کند، ولی نگاه اوّل مشمول ادله‌ی استصحاب نمی‌باشد.

نقد و بررسی فرمایشات شهید صدر رحمه الله

اینکه شک کنیم وجوبِ مورد اعتبار شارع به حدّی گسترده است که شامل ماءِ زائل التغیر بنفسه هم می‌شود یا وجوب مضیّقی است که مربوط به ماء متغیر حین تغیّر است، آیا عرفیت ندارد و عرف چنین نگاهی ندارد؟!

هرچند ممکن است نگاه دومی که شهید صدر رحمه الله فرمودند زودتر به ذهن خطور کند، امّا با اندکی تأمل هر عرفِ دقّی نگاه اوّل را نیز خواهد داشت و می‌تواند سؤال کند آیا جعل شارع أوسع است یا أضیق؟

بنابراین کلام ایشان قابل تصدیق نیست.

فرمایش مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری رحمه الله

ایشان نیز از کسانی است که در این بحث به تفصیل وارد شده‌اند و دو راه‌حل ارائه کرده‌اند که یکی از راه‌حل‌های ایشان توسط مرحوم امام رحمه الله پذیرفته شده است و آن را توضیح بیشتری داده‌اند. لباب سخن محقق حائری رحمه الله از این قرار است:

قبل از پرداختن به اصل بیان، قابل ذکر است که مرحوم حاج شیخ مثالی را که محقق نراقی رحمه الله در توضیح اشکال خود ذکر کرده‌اند، بیان کرده‌ و بحث را روی این مثال پیاده کرده‌اند و مناسب است این مثال ابتدا ذکر شود.

فرض کنید مولایی به جلوس در مکانی امر کرده است ولی مکلفین شک پیدا کرده‌اند آیا جلوس تا زوال واجب است یا بعد از زوال را نیز در بر می‌گیرد؟ قدر متیقن وجوب، تا زوال است ولی در استمرار وجوب جلوس تا بعد از زوال، شک دارند. اگر نگاه به مرحله‌ی مجعول کنیم یعنی وجوب جلوس فعلی، باید استصحاب وجوب را جاری نماییم و اگر به مرحله‌ی جعل و اعتبار نگاه کنیم می‌توانیم بگوییم مولا و حاکم قبلاً وجوبی جعل نکرده بود، یقین داریم وجوب جلوس تا زوال را جعل کرد، شک داریم وجوب جلوس الی ما بعد الزوال را جعل کرده است یا خیر؟ استصحاب عدم جعل وجوب برای جلوس بعد از زوال جاری می‌شود ...
 

براي دريافت متن کامل جلسه هشتاد و هشتم  اينـجا را کليک کنيد.