تقریرات درس خارج فقه
حضرت آیت الله سیّد محمّد رضا مدرّسی طباطبایی یزدی (دامت برکاته)
سال تحصیلی 92-1391
جلسه‌ی نوزدهم؛ دو‌‌‌شنبه 24/7/1391
 

تنجز علم اجمالی حتّی در صورت خروج بعض الاطراف از محل ابتلاء در نظر سید یزدی قدس سره

سید یزدی قدس سره و برخی دیگر این مبنای مرحوم شیخ را قبول ندارند که تنجز علم اجمالی منوط به مورد ابتلاء بودن تمام اطراف با این سعه است و برخی تصریح کرده‌اند تنها شرطی که در تنجز علم اجمالی لازم است، این است که تمام اطراف عقلاً مقدور باشد، بنابراین در مثال إناء نجس اگر احد اطراف علم اجمالی در شانگهای چین هم باشد از آن جایی که عقلاً ارتکاب آن مقدور است، پس علم اجمالی منجز است. بنابراین این‌که مرحوم شیخ صورتی را که بعض اطراف شبهه‌ی محصوره خارج از ابتلاء باشد، ملحق به غیر محصوره و در نتیجه ملحق به صورت اوّل کردند، درست نیست.

مبنای مختار: عدم تنجز علم اجمالی در صورت خروج بعض الاطراف از محل ابتلاء

ما در اصول مبنای شیخ را در اشتراط تنجز علم اجمالی به مورد إبتلاء بودن تمام اطراف پذیرفتیم و قائل شدیم در صورتی که بعض اطراف علم اجمالی خارج از ابتلاء باشد، مانعی از تمسک به اصل در اطراف مورد ابتلاء نیست.

زیرا تنها دلیل عدم جریان اصول نافی تکلیف در تمام اطراف علم اجمالی، استهجان عقلائی آن است؛ یعنی چون تمسک به اصول در تمام اطراف علم اجمالی عقلاءاً مستهجن است، در همه‌ی اطراف جاری نخواهد بود و در بعضی دون بعضی دیگر نیز چون ترجیح بلا مرجح است جاری نمی‌شود. امّا اگر بعض اطراف از محل ابتلاء خارج باشد، مانعی از جریان اصل در اطراف مورد ابتلاء وجود ندارد؛ چون دیگر در تمام اطراف اصل جاری نیست تا مستهجن باشد.

به عنوان مثال دو إنائی که علم اجمالی به نجاست احدهما داریم، اگر در هر دو إناء اصل نافی جاری باشد، عقلاءاً مستهجن است؛ زیرا شارع از یک طرف حکم به وجوب اجتناب از نجاست کرده و از طرف دیگر به صرف مردد شدن نجاست بین دو ظرف، اجازه‌ی ارتکاب آن را می‌دهد! پس در هر دو طرف نمی‌توان اصل نافی تکلیف جاری کرد و در یکی دون دیگری هم ترجیح بلا مرجح لازم می‌آید که معقول نیست. امّا اگر یکی از این دو ظرف، از محل ابتلاء خارج باشد ـ مثلاً در شانگهای چین باشد ـ جریان اصل در طرف مورد ابتلاء مانعی ندارد و در طرف دیگر به جهت عدم ابتلاء، اصل جاری نیست ...
 

براي دريافت متن کامل جلسه نوزدهم اينجا را کليک کنيد.