تقریرات درس خارج فقه
حضرت آیت الله سیّد محمّد رضا مدرّسی طباطبایی یزدی (دامت برکاته)
سال تحصیلی 92-1391
جلسه‌ی نهم؛ ‌شنبه 8/7/1391

حرمت اخذ اجرت بر قضاوت

حکم اخذ اجرت بر قضاوت را ما به طور مفصل در بحث رشوه مطرح کردیم و گفتیم مسأله اختلافی است و نظر نهایی ما بر این شد که اگر ناچار باشیم یک طرف را انتخاب کنیم جواز را انتخاب می‌کنیم، هرچند به شدت مخالف احتیاط است!

حرمت جواز اخذ اجرت بر افتاء

بعضی از اعلام که قائلند اجرت بر واجبات اعم از تعبدی و توصلی جایز است، در مورد اخذ اجرت بر إفتاء گفته‌اند جایز نیست؛ زیرا از ادلّه استفاده می‌شود که إفتاء باید مجاناً باشد. به این بیان که:

أن الظاهر من آية النفر الآمرة بالتفقه في الدين و إنذار القوم عند الرجوع إليهم أن الإفتاء أمر مجاني في الشريعة المقدسة فيحرم أخذ الأجرة عليه و يؤيده قوله تعالى: (قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى).

یعنی از آیه‌ی شریفه‌ی (فَلَوْ لاَ نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَ لِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ) که امر به تفقه در دین و انذار قوم هنگام رجوع پیش آن‌ها می‌کند، استفاده می‌شود که افتاء باید مجانی باشد و شاید نظر مستدل این باشد که آیه‌ی شریفه‌ی وجوب انذار با اخذ اجرت سازگاری ندارد؛ زیرا بر فقیه واجب است انذار کند و اگر تا اجرت اخذ نکرده انذار نکند، به مقتضای آیه‌ی شریفه عمل نکرده است و اصلاً انذار و اجرت با یکدیگر سازگاری ندارد.

اگر نظر ایشان این باشد می‌گوییم:

اولاً: دلالت آیه‌ی شریفه بر وجوب تعلیم و سپس وجوب انذار علی الاطلاق جای تأمل است، هرچند تحضیض و ترغیب قویی به تعلیم و انذار دارد. امّا این‌که در حدّ وجوب باشد به طوری که اگر آن را ترک کرد، مرتکب معصیت و نافرمانی شده و مستحق عقوبت باشد، جای تأمل دارد.

ادلّه‌ی دیگری هم که وجوب تفقه را بیان می‌کند این ذیل را ندارد که (لِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ) تا استدلال ایشان تمام باشد؛ چون ایشان از آیه‌ی شریفه با ذیلی که دارد می‌خواهند استفاده‌ی وجوب تفقه و سپس إفتاء مجانی کنند ...
 

براي دريافت متن کامل جلسه نهم اينجا را کليک کنيد.