تقریرات درس خارج اصول
حضرت آیت اللّه سیّد محمّدرضا مدرّسی طباطبایی یزدی دامت برکاته
دوره‌ی دوم ـ سال نهم ـ سال تحصیلی 92ـ 91
جلسه 100 ـ یک‌شنبه 5/3/92

نقد و بررسی اشکال سید حیدر صدر رحمه الله (شبهه‌ی حیدریه)

این اشکال نیز به صورت اوّل فرض ما وارد نیست؛ زیرا فرض آن است که علم به ملاقات، بعد از علم اجمالی به نجاست حاصل می‌شود و فرض آن است که هر دو طرف دارای اصالةالحلّیة و اصالةالطهارة هستند. با سقوط اصالةالطهارة طرفین، نوبت به اصالةالحلّیة طرفین می‌رسد و آنها نیز ساقط می‌شوند و هنگامی که ملاقات رخ می‌دهد در طرفین هیچ اصلی جاری نیست، لامحاله اصالةالطهارة در ملاقی بدون معارض جاری است.

آری، اگر در طرف ملاقیٰ اصلی باقی بماند آن اصل می‌تواند با اصالةالطهارة ملاقی معارضه کند و اشکال سید حیدر صدر رحمه الله در این فرض وارد است.

راه حلّ مختار در عدم لزوم اجتناب از ملاقی

در یکی از مباحث گذشته عنوان کردیم که اگر یکی از دو طرف علم اجمالی به واسطه‌ی علم اجمالی سابق لازم‌الاجتناب باشد و تکلیف محتمل در آن علیٰ فرض وجود با علم اجمالی سابق منجّز شده باشد، علیٰ‌رغم رأی بعضی، لازم نیست که از طرف علم اجمالی دوم اجتناب شود؛ زیرا زمانی علم اجمالی منجّز است که علم به تکلیف فعلی جدید علیٰ کلّ تقدیرٍ باشد. بدین جهت در مانحن فیه نیز اجتناب از ملاقی لازم نیست زیرا یکی از صغریات همان مطلب است؛ زیرا فرض آن است که مکلّف علم دارد یا «الف» نجس است و یا «ب»، سپس شیئی با «الف» ملاقات می‌کند و علم اجمالی به نجاست ملاقی یا إناء «ب» حاصل می‌شود که در حقیقت علم اجمالی دومی است که یک طرف آن با علم اجمالی سابق لازم‌الاجتناب شده بود. در نتیجه این علم جدید، علم به تکلیف جدید دیگری علیٰ کلّ تقدیرٍ نیست و در نتیجه ملاقی مجرای اصل مؤمّن بلامعارض است. بنابراین اساس این مسئله با مبنای منتخب از بین می‌رود.

صورت دوم در مسئله

ابتدا ملاقات و علم به ملاقات رخ می‌دهد و سپس علم اجمالی به نجاست احد الطرفین حاصل می‌شود. مثلاً ساعت هفت شیئی با ظرف «الف» ملاقات می‌کند و در ساعت نُه با شهادت عدلین یا راه دیگری علم حاصل می‌شود که ساعت شش (قبل ملاقات) یکی از دو إناء «الف» یا «ب» نجس بوده است، حال آیا تنها اجتناب از «الف» و «ب» لازم است یا از ملاقیِ «الف» نیز باید اجتناب شود؟

برخی صورت دوم را به دو حالت تقسیم کرده‌اند؛

1ـ حالتی که زمان تنجّس ملاقی و نجاست یکی از دو طرف، واحد باشد و در همان لحظه‌ای که ملاقات رخ داده است تنجّس احد الطرفین نیز اتفاق افتاده باشد. مثلاً دو إناء‌ با آب قلیل وجود دارد و در یکی از دو إناء لباسی قرار دارد، سپس رأس ساعت هشت که لباس در یکی از دو ظرف وجود دارد قطره‌ی خونی به یکی از دو ظرف برخورد کرده است و آنگاه ساعت نُه علم اجمالی به نجاست احد الإنائین حاصل می‌شود.

روشن است که باید از دو ظرف اجتناب شود و مادامی که لباس مذکور خیس است باید از آن اجتناب کرد، امّا اگر این لباس خشک شود باز هم اجتناب از آن لازم است؟ طبیعی است که با فرمول شیخ انصاری رحمه الله اجتناب از این لباس لازم نیست؛ زیرا اصالةالطهارة در لباس، اصل مسبّبی است و با  اصالةالطهارة طرفین که سببی است معارضه نمی‌کند. ولکن گذشت که گرچه اصالةالطهارةِ ملاقی نسبت به اصل ملاقیٰ مسبّبی است امّا نسبت به اصالةالطهارة طرف ملاقیٰ مسبّبی نیست و فرض آن است که زماناً نیز اصالةالطهارة در طرف ملاقیٰ بر اصالةالطهارة ملاقی مقدّم نیست، به‌ناچار با یکدیگر تعارض و تساقط می‌کنند و نمی‌توان با اصالةالطهارة، لباس خشک را طاهر دانست ...
 

براي دريافت متن کامل جلسه صدم  اينـجا را کليک کنيد.