تقریرات درس خارج اصول
حضرت آیت اللّه سیّد محمّدرضا مدرّسی طباطبایی یزدی دامت برکاته
دوره‌ی دوم ـ سال نهم ـ سال تحصیلی 92ـ 91
جلسه 65 ـ سه شنبه 1/12/91
بیان محقّق نائینی رحمه الله در دو علم إجمالی غیر متعاصر علماً و معلوماً، یا معلوماً
محقّق نائینی رحمه الله در این فروض قائل‌اند علم إجمالی لاحق اثری ندارد. علم إجمالی لاحق ممکن است علماً و معلوماً متأخّر باشد و یا تنها معلوماً متأخّر از علم إجمالی سابق باشد.
در صورتی که علم إجمالی لاحق، علماً و معلوماً متأخّر باشد علم إجمالی اوّل موجب تنجیز حکم معلوم بالإجمال می‌شود و لامحاله مکلّف باید از ظرف آبی و قرمز هر دو إجتناب کند و در ادامه وقتی علم إجمالی دومی حاصل می‌شود، یعنی قطره‌ای نجس به یکی از دو ظرف قرمز یا زرد برخورد می‌کند، در واقع علم به حکم فعلی جدیدی حاصل نمی‌شود؛ زیرا اگر قطره‌ی نجس در إناء زرد افتاده باشد موجب پیدا شدن تکلیف جدید است، امّا اگر در إناء قرمز افتاده باشد از آنجا که از قبل، إناء قرمز لازم‌الإجتناب بود لامحاله علم إجمالی دوم، علم إجمالی به حکم فعلی علی کلّ تقدیرٍ نخواهد بود و اثری نخواهد داشت و می‌توان در خصوص ظرف زرد رنگ، اصل مؤمّن را بدون معارض جاری دانست.
همچنین اگر دو علم إجمالی هم‌زمان باشند امّا معلوم یکی متأخّر باشد؛ مثلاً در ساعت هشت، علم إجمالی به نجاست یکی از دو ظرف قرمز یا آبی حاصل شود به این صورت که دانسته شود در ساعت هفت، نجاست (معلوم إجمالی) محقّق شده است، از سوی دیگر علم إجمالی دومی در ساعت هشت نیز داریم که یا ظرف قرمز نجس است یا ظرف زرد رنگ، و منشأ نجاست آنها وقوع قطره‌ی نجس در ساعت هفت و نیم در یکی از آنها است.
در این مثال، دو علم إجمالیْ هم‌زمان یعنی رأس ساعت هشت هستند امّا معلومِ یکی در ساعت هفت و دیگری در ساعت هفت و نیم رخ داده است.
در این فرض نیز محقّق نائینی رحمه الله معتقدند علم إجمالی که معلوم آن زماناً متأخّر است بدون اثر است؛ زیرا علم إجمالی به حکم فعلی علیٰ کل تقدیرٍ نخواهد بود؛ به دلیل اینکه اگر تکلیف در ظرف قرمز بوده فعلی و منجّز شده است، لامحاله با علم إجمالی دوم نمی‌توانیم حکم فعلی جدید علیٰ کلّ تقدیرٍ داشته باشیم.
در نتیجه اگر دو علم إجمالی داشته باشیم و یکی علماً یا معلوماً مقدّم باشد، علم إجمالی دوم نمی‌تواند اثر داشته باشد و منجّز اطراف نخواهد بود ...
براي دريافت متن کامل جلسه شصت و پنجم اينـجا را کليک کنيد.