تقریرات درس خارج اصول
حضرت آیت اللّه سیّد محمّدرضا مدرّسی طباطبایی یزدی دامت برکاته
دوره‌ی دوم ـ سال نهم ـ سال تحصیلی 92ـ 91
جلسه 61 ـ  سه شنبه 24/11/91 

بررسی اشکال بر کلام محقّق نائینی رحمه الله

به نظر می‌رسد این اشکال بر کلام محقّق نائینی رحمه الله وارد نیست؛ زیرا اگر علم به تکلیف فعلی علیٰ کلّ تقدیرٍ موجود نباشد اساساً چگونه علم اجمالی می‌تواند دارای اثر باشد؟!

به تعبیر دیگر: اگر این کبرای کلّی که علم اجمالی زمانی مؤثر است که علم به تکلیف فعلی علیٰ کلّ تقدیرٍ باشد، را نمی‌پذیرید ـ که قابل مناقشه نیست ـ تا احراز نکنیم که معلوم ما حکم فعلی است علم اجمالی اثری ندارد و در صورتی ‌که ما احتمال دهیم معلوم ما همان معلوم تفصیلی است و چیز دیگری نیست لامحاله علم اجمالی تکلیف فعلی را برای ما منکشف نمی‌کند؛ زیرا کشف جدیدی ندارد و وقتی تکلیف فعلی احراز نشود این علم اجمالی فاقد اثر خواهد بود.

به عنوان مثال: علم اجمالی به نجاست یکی از دو إناء وجود دارد و علم تفصیلی به نجاست إناء شرقی  محقّق می‌شود، حال چگونه می‌توان احراز کرد علم اجمالی ما به تکلیفِ فعلی است و غیر از چیزی است که بالتفصیل معلوم است؟ از آنجا که نمی‌دانیم علم اجمالی علم به تکلیف جدیدی غیر از معلوم بالتفصیل است اثری ماوراء علم تفصیلی نخواهد داشت، در نتیجه علم اجمالی بدون اثر خواهد بود و کلام محقّق نائینی رحمه الله درست است.

توضیحی پیرامون فرمایش محقّق نائینی رحمه الله

به‌نظر می‌رسد بیان محقّق نائینی رحمه الله متین و قوی است و تنها این نکته را در مورد فرمایش محقّق نائینی رحمه الله می‌توان بیان کرد که این کلام در جایی صحیح است‌ که علم تفصیلی یا أماره و اصلِ مثبت تکلیف، همان چیزی را اثبات کند که علم اجمالی اثبات می‌کند و از لحاظ آثار تفاوتی نداشته باشد و إلّا اگر علم اجمالی از لحاظ آثار با علم تفصیلی متفاوت باشد در این صورت علم اجمالی اثر خود را خواهد داشت.

به عنوان مثال: علم اجمالی به نجاست یکی از دو لباس وجود دارد، سپس علم تفصیلی به نجاست لباس شرقی پیدا می‌شود، اگر فرض شود دو نجاست هم‌سنگ هم هستند و در احکام، مساوی می‌باشند این علم اجمالی منحل می‌شود، ولی اگر فرض شود که مثلاً معلوم بالعلم الاجمالی متنجس به بول است و در نتیجه باید دو بار با آب قلیل شسته شود ولی علم تفصیلی به نجاست لباس شرقی به وسیله‌ی خون حاصل شده است، در این صورت علم اجمالی منحل نمی‌شود؛ زیرا علم اجمالی موجب علم به تکلیف فعلی زائد بر تکلیف معلوم می‌شود و لامحاله دارای اثرِ خود است و منحل نمی‌شود ...
 

براي دريافت متن کامل جلسه شصت و يکم  اينـجا را کليک کنيد.