تقریرات درس خارج اصول
حضرت آیت اللّه سیّد محمّدرضا مدرّسی طباطبایی یزدی دامت برکاته
دوره‌ی دوم ـ سال نهم ـ سال تحصیلی 92ـ 91
جلسه 43 ـ یک‌شنبه 3/10/91

اشکال محقق عراقی بر فرمایش آخوند رحمه الله

امّا محقّق عراقی بر استاد خود مرحوم آخوند این اشکال را وارد کرده است که: از آنجا که آخوند در بحث اضطرار الی لامعیّن قائل به برائت نسبت به تمام اطراف شده‌اند و علم اجمالی را غیر منجّز می‌دانند باید در ما نحن فیه نیز مخالفت قطعیه را روا بدانند.

توضیح بیشتر:

در آینده خواهد آمد که اگر مکلّفی علم اجمالی پیدا کند مثلاً یکی از پنج اناء نجس است و در عین حال مضطرّ به نوشیدن یکی از آنها به صورت معیّن باشد علم اجمالی منجّز نیست و تقریباً همگان قبول دارند که مکلّف می‌تواند همه‌ی انائها را مصرف کند. البته این مسئله صوری دارد و به تفصیل از آن بحث خواهد شد.

امّا زمانی که علم اجمالی به نجاست یکی از پنج اناء وجود دارد و اضطرار به یکی از آنها لامعیّناً وجود دارد آیا در اینجا نیز علم اجمالی بی‌اثر است یا اینکه توسّط در تنجیز یا بنابر قولی توسّط در تکلیف است؟ یعنی مکلّف به اندازه‌ی اضطرار می‌تواند از یکی از انائها استفاده کند. مثلاً مکلّفی از شدت تشنگی در معرض هلاکت است و پنج اناء در مقابل او وجود دارد که علم به نجاست یکی از آنها دارد، آیا او می‌تواند از همه استفاده کند یا اینکه تنها به اندازه‌ی اضطرار می‌تواند از یکی از انائها استفاده کند و حقّ نوشیدن از سایر انائها را ندارد؟

مرحوم آخوند در برخی نظرات خود حتی در صورت دوم یعنی اضطرار الی احد الأطراف لامعیّناً قائلند برائت نسبت به همه‌ی اطراف جاری است و علم اجمالی اثری ندارد و مکلّف می‌تواند همه‌ی آنها را بنوشد.

مرحوم عراقی معتقدند ما نحن فیه مانند اضطرار الی لامعیّن است؛ چون مکلّف نمی‌تواند خالی از فعل یا ترک باشد و یکی از آنها لامعیّناً مورد اضطرار است و لذا مرحوم آ‌خوند در اینجا نیز نباید مخالفت قطعیه را حرام بدانند ...
 

براي دريافت متن کامل جلسه چهل و سوم  اينـجا را کليک کنيد.