تقریرات درس خارج فقه
حضرت آیت الله سیّد محمّد رضا مدرّسی طباطبایی یزدی (دامت برکاته)
سال تحصیلی92-1391
جلسه‌ی چهل و سوم؛ یک‌‌شنبه 10/10/1391

بررسی قول دوم

قول دوم که تفصیل داده بود این‌چنین بود که اگر ید متصدّق، مسبوق به ید ضمان بود، بعد از ظهور مالک و مطالبه‌اش نیز استصحاب ضمان می‌کنیم و اگر یدش، مسبوق به ضمان نبود، بعد از ظهور مالک نیز ضامن نیست.

ید مسبوق به ضمان هم دو قسم می‌تواند باشد؛ یکی این‌که از لحاظ تکلیفی هم مرتکب حرام شده باشد؛ مانند کسی که از اوّل می‌داند جایزه‌ی سلطان غصبی است و آن را با اختیار خود ـ بدون اضطرار و تقیه ـ اخذ می‌کند یا مال کسی را دزدی می‌کند،‌ ولی بعداً پشیمان می‌شود و فحص از مالک می‌کند تا آن را به مالک برگرداند و بعد از یأس از ظفر به مالک، به دستور روایت صدقه می‌دهد.

دیگری این‌که از لحاظ تکلیفی مرتکب حرام نشده، فقط از لحاظ وضعی ضامن بوده است؛ مانند کسی که جایزه‌ی سلطان را طبق قاعده‌ی ید ظاهراً حلال کرد، سپس کاشف به عمل آمد آن مال غصبی بوده است.

در صورت اوّل که از لحاظ تکلیفی هم مرتکب حرام شده، مرحوم شیخ و بعضی دیگر گفته‌اند فرد اعلای ضمان است. چرا که هم قاعده‌ی «علی الید» و هم قاعده‌ی «من اتلف» شامل آن می‌شود و هم بعضی روایات خاصه مانند روایت حفص بن غیاث به طریق اولویت شامل آن می‌شود؛ زیرا بیان می‌کرد کسی که مال مسروقه‌ای را که سارق نزد او به ودیعه گذاشته صدقه بدهد، اگر مالک پیدا شد و مطالبه کرد ضامن است، پس به طریق اولی اگر خود سارق صدقه بدهد ضامن است ...
 

براي دريافت متن کامل جلسه چهل و سوم  اينـجا را کليک کنيد.