جلسۀ ۱۱، رمضان ۱۴۴۳ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد

بیانات

آیت الله سیّد محمّدرضا مدرّسی طباطبایی یزدی دامت برکاته

ماه مبارک رمضان ۱۴۴۳، جلسۀ یازدهم

به مناسبت وفات خدیجهٔ کبری علیها السّلام، مادر مادر ائمّهٔ هدی علیهم السّلام مطالبی را دربارهٔ این بزرگ بانوی اسلام بیان کردیم؛ ازجمله روایتی نقل کردیم که بیان می‌کرد: جایگاه خدیجهٔ کبری علیها السّلام در بهشت در خانه‌ای از مروارید، طلا و یاقوت سرخ است و در کنار آسیه و مریم قرار دارد؛ یعنی مقام حضرت خدیجه علیها السّلام هم‌رتبهٔ مقام آسیه و مقام مریم، مادر حضرت عیسی علی نبیّنا و آله و علیه السلام است. حال ببینید مقام حضرت مریم علیها السّلام در قرآن کریم چگونه است:

وَ إِذْ قالَتِ الْمَلائِکَهُ یا مَرْیَمُ إِنَّ اللهَ اصْطَفاکِ وَ طَهَّرَکِ وَ اصْطَفاکِ عَلى‏ نِساءِ الْعالَمینَ؛

و [یاد کن] هنگامى را که فرشتگان گفتند: اى مریم! خداوند تو را برگزیده و پاک ساخته و تو را بر زنان جهان برترى داده است.

یعنی حضرت مریم علیها السّلام برگزیدۀ الهی و برترینِ زنان عالَم در زمان خودش است. همچنین در روایتی از پیامبر خدا صلّی الله علیه وآله آمده است:

أَفْضَلُ نِسَاءِ أَهْلِ الْجَنَّهِ أَرْبَعٌ‏ خَدِیجَهُ بِنْتُ‏ خُوَیْلِدٍ وَ فَاطِمَهُ بِنْتُ مُحَمَّدٍ وَ مَرْیَمُ بِنْتُ عِمْرَانَ وَ آسِیَهُ بِنْتُ مُزَاحِمٍ امْرَأَهُ فِرْعَوْنَ؛

بهترین زنان اهل بهشت چهار نفرند: خدیجه دختر خویلد، فاطمه دختر محمّد، مریم دختر عمران و آسیه دختر مزاحم و همسر فرعون.

بنابراین مقام حضرت خدیجه علیها السّلام مقام بسیار والایی است و روایات متعدّدی در شأن این بزرگوار وارد شده است.

خدیجهٔ کبری علیها السّلام الگویی برای تمامی قرن‌ها

اکنون این سؤال مطرح می‌شود که مسلمانان و خصوصاً بانوان چگونه می‌توانند از زندگانی این انسان برتر و فداکار درس بگیرند و آن را الگوی خود قرار دهند؟ آیا با توجّه به اینکه خدیجهٔ کبری علیها السّلام در ۱۵ قرن قبل می‌زیسته است، زندگانی او می‌تواند برای امروز ما و در این زمان‌ها هم سرمشق باشد؟!

پاسخ آن است که امروزه نیز باوجود گذشت بیش از ۱۴ قرن، زندگانی آن حضرت همچنان می‌تواند برای ما الگو باشد؛ زیرا آنچه او در زمان خود انجام داد، مقتضای فطرت انسانی و تقوای انسانی و سپس تقوای اسلامی بود و همان‌طور‌که انسان در طول تاریخ انسان است و فطرت الهی همواره باقی است:

فِطْرَتَ اللهِ الَّتی‏ فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْها لا تَبْدیلَ لِخَلْقِ اللهِ؛

سرشتى که خدا مردم را بر آن سرشته و آفرینش خداى تغییرپذیر نیست.

خصوصیّات اصلی انسان‌ها در طول تاریخ باقی است:

حَقٌّ وَ بَاطِلٌ وَ لِکُلٍّ أَهْلٌ؛

‏ حقّ و باطلی در کار است و هر یک اهل خود دارد.

حقّ و باطل همیشه وجود دارد و همیشه هم طرفدارانی دارند. بنابراین امروزه نیز زندگانی حضرت خدیجه علیها السّلام می‌تواند برای ما نمونه باشد و ما از جهات مختلفی می‌توانیم زندگی آن حضرت را الگوی خود قرار دهیم:

۱) شناخت حق، انتخاب درست و تصمیم سرنوشت‌ساز دربرابر همهٔ فشارها و ممانعت‌ها

خدیجهٔ کبری رضوان اللّه تعالی علیها  در یکی از سیاه‌ترین مقاطع تاریخ یک‌پارچه نور بود و توانست در آن تاریکی‌ها، تیرگی‌ها، فسادها و تباهی‌ها، حقّ را بشناسد و وجود مبارک پیامبر اکرم صلّی الله علیه وآله و آن انسان برتر را حتّی قبل از بعثت انتخاب کند و با وجود همهٔ فشارها و ممانعت‌هایی که وجود داشت و امتیازهای جاهلی که مردم به خدیجه علیها السّلام می‌دادند و امتیازهای منفی که در آن عالَم جاهلیّت نعوذ باللّه به رسول اکرم صلّی الله علیه وآله می‌دادند، دربرابر همهٔ این‌ها مقاومت کند و تصمیم سرنوشت‌سازی اتّخاذ کند که حتّی در سرنوشت جهان بشریّت تأثیر داشت. این امر بسیار مهمّی است که می‌تواند در این زمان نیز برای زنان ما الگو باشد؛ زیرا این‌گونه جریان‌ها در همهٔ زمان‌ها کم یا زیاد اتّفاق می‌افتد.

حضرت خدیجه علیها السّلام با آن ثروت فراوانی که با مدیریت و تلاش خود به دست آورده بود ـ که شاید بتوان از آن تعبیر به ثروت افسانه‌ای کرد ـ آن‌چنان فداکاری کرد و همهٔ آن را در راه اسلام فدا نمود که بعد از اینکه مسلمانان در شعب ابی‌طالب محصور شدند و آن مشکلات فراوان و فشارها و تحریم‌های اقتصادی بر پیامبر صلّی الله علیه وآله و همراهان آن حضرت وارد آمد، همهٔ آن ثروت فراوان ـ چنان‌که نقل کرده‌اند ـ تمام شده بود و خدیجه‌ای که آن‌همه ثروت داشت، فقیر گشته بود.

این درس بزرگی است که انسان برای تثبیت کلمهٔ حق و گسترش راه درست نباید از جان و مال خود دریغ کند؛ چنان‌که خدیجهٔ کبری علیها السّلام همهٔ وجودش را در اختیار پیامبر صلّی الله علیه وآله و اسلام قرار داد.

۲) فرزندآوری و تربیت فرزند با وجود مشکلات و سختی‌ها

خدیجهٔ کبری علیها السّلام پس از ازدواج با پیامبر صلّی الله علیه وآله شرایط سخت و مشکلات فراوان داشت؛ به‌گونه‌ای‌که گویا همهٔ مسلمانان به‌نوعی از پشتیبانی حضرت خدیجه علیها السّلام بهره‌مند می‌شدند، امّا آن حضرت هرگز نگفت که ما مشکلات فراوان داریم و باید به مسلمانان رسیدگی کنیم و مردم را هدایت نماییم و فرزند‌آوری در این شرایط سخت کار صحیحی نیست و کسانی هستند که فرزند بیاورند یا به همین فرزندانی که الآن هستند اکتفا می‌کنیم و من فرصت بزرگ کردن و تربیت فرزند ندارم!

بلکه آن‌گونه که نوشته‌اند خدیجهٔ کبری علیها السّلام در مدّت بیست و چندسالی که خدمت رسول اکرم صلّی الله علیه وآله بود، شش فرزند آورد: چهار دختر و دو پسر. و در‌این‌رابطه رنج‌هایی هم متحمّل شد و مشکلاتی نیز پیدا کرد؛ چراکه زنان قریش ـ صرف‌نظر از قضیّهٔ شعب ابی‌طالب و قبل از آن ـ جناب خدیجه علیها السّلام را تحریم کرده بودند و حتّی حاضر نبودند کارهای عادی که برای زایمان زنان انجام می‌شود، در پاره‌ای از اوقات انجام دهند.

با همهٔ این مشکلات و سختی‌ها خدیجهٔ کبری علیها السّلام هرگز از فرزندآوری غافل نشد و حتّی وقتی بعضی از فرزندانش از دنیا رفتند، بازهم در انجام این وظیفه کوتاهی نکرد، بااینکه معلوم است مادری که فرزندش را با آن‌همه زحمت به دنیا آورده و مدّتی او را تربیت و بزرگ کرده، چقدر سخت است که او را از دست بدهد، ولی خدیجهٔ کبری علیها السّلام همهٔ این سختی‌ها را تحمّل کرد برای اینکه وظیفهٔ خود را انجام دهد.

لزوم توجّه به مسئلهٔ فرزند‌آوری در کشور

امروزه نیز یکی از مسائل مهمّ ما فرزندآوری است. جمعیّت مسلمان و مخصوصاً جمعیّت شیعه در این زمان نرخ توالد و تناسلشان مناسب نیست. دشمنان اسلام دوست دارند مسلمانان و شیعیان جمعیّت کمی داشته باشند و نرخ توالد و تناسل در جمهوری اسلامی پایین بیاید تا آنها بتوانند هرگونه چپاولی را که خواستند انجام دهند و خواسته‌های خود را به این کشور تحمیل کنند. آنان می‌خواهند جمهوری اسلامی از مزایایی که جمعیّت زیاد می‌تواند برای یک کشور داشته باشد، محروم باشد، ولی خودشان تاجایی‌که می‌توانند از آن بهره‌مند باشند!

در این شرایط، نمونه و الگو قرار دادن خدیجهٔ کبری علیها السّلام امر بسیار مهمّی است. درواقع، هم خود پیامبر صلّی الله علیه وآله و هم خدیجهٔ کبری علیها السّلام در‌این‌زمینه نمونه بودند و ما نباید این نمونه‌ها را فراموش کنیم، بلکه باید طبق دستور قرآن کریم همراه صادقین باشیم و الگوی خود را اولیای خداوند و کسانی قرار دهیم که مورد تأیید وحی هستند و در این امر نیز به آن‌ها اقتدا کنیم. البتّه معلوم است که مقصود این نیست که فرزند‌آوری بی‌حساب‌وکتاب و بدون برنامه باشد، بلکه مقصود آن است که باید رویکرد و جهت‌گیری کشور، خانواده‌ها و افراد به سمت فرزندآوری بیشتر باشد. خداوند به همهٔ ما توفیق  عنایت فرماید که بتوانیم به وظایف خود عمل کنیم و ازجمله مسئلهٔ فرزندآوری را در جامعه آن‌چنان که شایسته است بیان کرده و بدان عمل کنیم.

و السلام علیکم و رحمه اللّه و برکاته