جلسۀ ۲، رمضان ۱۴۴۱ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد

خلاصۀ بیانات

آیت الله سیّد محمّدرضا مدرّسی طباطبایی دامت برکاته

ماه مبارک رمضان ۱۴۴۱، جلسۀ دوم

در جلسهٔ گذشته، بیان کردیم نعمت بقاء و ادامهٔ حیات با درک ماه مبارک رمضان، آن‌هم با سلامتی و صحّت، نعمتی فوق‌العاده‌ و کم‌نظیر است و یکی از فواید آن، توفیق خواندن دعاها ازجمله دعای واردشده از امام موسی بن جعفر علیهما السلام است که طبق روایت صحیح کسی‌که آن را از روی اخلاص بخواند، دین و دنیای او از شرّ فتنه‌ها و آفت‌های آن سال در امان می‌ماند.

ریشهٔ ابتلائات و گرفتاری‌های امروز بشریت

در این دعا نکات مهمّی وجود دارد که به‌واسطهٔ آن می‌توانیم بفهمیم این ابتلائاتی که الآن برای بشریت پدید آمده و انسان‌ها این‌چنین گرفتار شده‌اند، از کجا ناشی شده و ریشهٔ آن چیست. در واقع، این دعا و نکات موجود در آن، راه‌حلّ وقت گرفتاری را به ما نشان می‌دهد.

پدیدۀ پر خطر و وحشت زایی که امروزه اتّفاق افتاده، پدیده‌ای است که ‌تقریبا همهٔ انسان‌ها را در مقیاس وسیعی در سراسر دنیا و در شرق و غرب عالم ـ گرچه در بعضی از نقاط، بیشتر و در بعضی از نقاط با ضریب کمتر ـ درگیر کرده است. امروزه بخش‌های مختلفی در دانشگاه‌ها، مراکز علمی ـ تحقیقی، آزمایشگاه‌ها و… در سراسر دنیا مشغول بررسی هستند که منشأ این بیماری و نحوهٔ پیدایش این ویروس چه بوده و از کجا آمده است؟

آیا به طور طبیعی پدید آمده یا بعضی دست‌های خبیث که از انجام دادن این‌گونه کارها هیچ‌گونه ابایی ندارند، در پیدایش آن دخالت داشته‌اند، اگرچه که خودشان هم گرفتار شده‌اند؛ چراکه این‌دو منافاتی با یکدیگر ندارند. ممکن است بعضی بگویند: اگر این ویروس، دست‌ساز عدّه‌ای بوده، پس چرا خودشان گرفتار شده‌اند؟! پاسخ معلوم است: گاهی انسان چاهی را برای دیگری حفر می‌کند، ولی خودش هم در آن می‌افتد. این مَثل معروفی است که: «مَن حَفَرَ بِئراً لأخیه، وَقَعَ فیه؛ کسی‌که برای برادرش چاهی حفر کند، خودش در آن می‌افتد». بسیاری اوقات این‌چنین بوده است.

به‌هرحال بررسی می‌کنند که منشأ این ویروس چه بوده و اکنون چه باید کرد؟ این ویروس چه نوع رفتاری دارد؛ کجاها رشد پیدا می‌کند و کجاها متوقّف و نابود می‌شود؟ راه پیشگیری از سرایت و راه درمان آن چیست؟ آیا می‌توان برای آن واکسن درست کرد یا خیر؟ و… .

هیچ پدیده‌ای خارج از قضا و قدر الهی نیست

البته همهٔ این بررسی‌ها به جای خود درست و لازم است و باید هم اتّفاق بیفتد و کشور ما نیز باید در این زمینه پیشرو باشد، امّا یک سلسله مطالبی ماورای این‌ها وجود دارد که بسیاری از ما از آن غافلیم.

به‌هرحال این پدیده نیز مانند هر پدیدهٔ دیگری خارج از قضا و قدر الهی نیست و قضا و قدر الهی بوده که ‌چنین اتّفاقی افتاده است. حتّی اگر افراد خبیثی این ویروس را تولید و منتشر کرده باشند، امّا بدین خاطر بوده که از سوی خداوند مهلت پیدا کردند و خداوند متعال آنها را فعلاً مؤاخذه و نابود نکرده است.

قضا و قدر، بر اساس حکمت الهی

البته همهٔ قوانین آفرینش و همهٔ قضا و قدر الهی، بر اساس حکمت  و بر پایهٔ نکته‌ها و فلسفه‌هایی است. خداوند متعال قطعاً از ظلم، بریء است و مسلّماً بندگان خود را بی‌محابا و به قصد لهو و لعب مؤاخذه نمی‌کند، حتّی آنان را به اندازهٔ استحقاقشان هم مؤاخذه نمی‌کند:

سُبْحَانَ‏ مَنْ‏ لَا یَعْتَدِی‏ عَلَى أَهْلِ مَمْلَکَتِه‏؛

منزّه است خدایی که بر اهل کشورش ظلم و ستم نمی‌کند.

سُبْحَانَ مَنْ لَا یُؤَاخِذُ أَهْلَ الْأَرْضِ بِأَلْوَانِ الْعَذَاب‏؛

منزّه است خدایی که اهل زمین را با انواع عذاب مؤاخذه نمی‌کند.

آری، خداوند نسبت به بندگانش ستمگر نیست، بلکه ارحم الراحمین است، امّا درعین‌حال احکم الحاکمین هم هست و گاهی آنان را با بعضی عذاب‌ها ـ البته بر اساس حکمت ـ مؤاخذه می‌کند.

پی‌جویی علل باطنی بلاها درضمن رعایت اسباب ظاهری

اکنون ببینیم این دعای شریف به این عظمت و با آن خصوصیات فوق‌العاده که بلا را دفع و انسان را بیمه می‌کند، چه چیزی را برای ما بیان می‌کند و ما را به چه نکاتی متنبّه می‌سازد.

البته اسباب ظاهری را نیز دائماً درحال پیگیری و انجام دادن هستیم؛ ازجمله راههای پیشگیری، راه درمان، راه واکسن و امثال اینها. دربارهٔ همهٔ این راهها مشغول تحقیق هستند و ان‌شاءاللّه به راه‌حل‌های مناسب هم خواهند رسید. امّا باید بفهمیم که چرا این اتّفاق افتاده و در منظومهٔ آفرینش چرا اجازهٔ چنین چیزی داده شده و به‌چه دلیل قضا و قدر الهی این پدیده را اقتضا کرده است؟

تغییر نعمت‌ها به سبب گناهان

عبارات این دعا در ابتدا، ثنای الهی و ذکر اوصاف حضرت حق جلّ و علا است. سپس به درگاه خداوند متعال عرضه می‌داریم: یَا اللَّهُ؛ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد؛ خداوندا! بر محمّد و آل محمّد درود بفرست. آن‌گاه چنین دعا می‌کنیم:

وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُغَیِّرُ النِّعَم‏؛

خدایا! بیامرز گناهانی را که موجب تغییر نعمت‌ها می‌شود.

یعنی چیزهایی در این عالَم وجود دارد که نعمت‌ها را از بین می‌برد و آن گناهان است.

غفلت از نعمت سلامت و امنیت بهداشتی و نعمت‌های معنوی

نعمت سلامت و نعمت امنیت بهداشتی، چه نعمت عظیمی بود که از آن غافل بودیم و اصلاً آن را درک نمی‌کردیم! هوا را به راحتی تنفّس می‌کردیم، راحت زندگی می‌کردیم و با هم در مجالس می‌نشستیم؛ حال چه مجالس خوب و چه مجالس بد. البته مجالس بد که خودش نقمت و گناه بود، امّا مجالس خوب هم که نعمت بود، الآن از دست ما گرفته شده است.

آری، نعمت فقط نعمت‌های ظاهری نیست، بلکه نعمت‌های معنوی هم نعمت‌اند. امروزه محروم بودن از اجتماعات مرسومی که در ماه مبارک رمضان داشتیم یا مجالسی که در طول سال، در اعیاد مختلف و در مکان‌های مقدّس داشتیم، این‌ها خسارات کمی نیست که راحت از آن بگذریم. این‌ها همه نعمت‌هایی بوده که از دست ما گرفته شده است.

یک نکته‌اش همین است که در این بخش از دعا آمده است: وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُغَیِّرُ النِّعَم‏؛ خدایا! بیامرز گناهانی را که نعمت‌ها را تغییر می‌دهد. خداوندا! به حقّ محمّد صلّی الله علیه وآله و آل‌محمّد علیهم السلام در این ساعات نورانی و با برکت، به لطف پیامبر صلّی الله علیه وآله و آل پیامبر علیهم السلام گناهانی را که موجب تغییر نعمت‌ها شده است، مورد عفو و آمرزش خود قرار بده.

و السلام علیکم و رحمه اللّه و برکاته