جلسۀ ۱۳، رمضان ۱۴۴۱ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد

خلاصه بیانات

آیت الله سیّد محمّدرضا مدرّسی طباطبایی یزدی دامت برکاته

ماه مبارک رمضان ۱۴۴۱، جلسه سیزدهم

بیان شد که بلا برای کسانی که برخورد درست و صبر درست در مقابل آن داشته باشند، می‌تواند کمال‌آفرین باشد و نعمت محسوب شود.

مژدهٔ الهی به صبرکنندگان در برابر بلا

صبر در برابر بلا آن‌قدر ارزش دارد که خداوند به صبرکنندگان در برابر بلا بشارت داده است:

(وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ‏ بِشَیْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ‏ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِینَ)؛

و بى‏تردید شما را با چیزى از ترس، گرسنگى و کاهش بخشى از اموال و کسان و محصولات، آزمایش مى‏کنیم. و صبرکنندگان را بشارت ده!

آسانی، در کنار سختی

اساساً این یک قاعدهٔ کلّی است که با هر سختی و دشواری، آسانی و گشایشی است؛ چنان‌که قرآن کریم می‌فرماید:

(إِنَّ‏ مَعَ‏ الْعُسْرِ یُسْرا)؛

بی‌تردید با هر سختى، گشایشی است.

 اگر آسانی ریشه‌دار و عمیق می‌خواهیم، بدون سختی حاصل نمی‌شود و اگر سختی فرارسید و ما درست با آن برخورد کردیم، قطعاً به همراهش آسانی خواهد بود.

استقبال از بلا، ممنوع!

درعین‌حال که بلا و مصیبت می‌تواند نعمت باشد، امّا معنایش این نیست که ما به استقبال بلا و مشکلات برویم یا اگر بلایی پدید آمد، منفعل باشیم و هیچ کاری در برابر آن انجام ندهیم، بلکه معنایش این است که اگر بلایی قهراً اتّفاق افتاد ـ حال به هر دلیل بود؛ براساس حوادث طبیعی، مانند زلزله، سیل، بیماری‌های عفونی فراگیر و نظیر آن؛ یا گرفتاری‌هایی که به خاطر اراده و تصمیم و سوء انتخاب ستمگران حاصل می‌شود، مانند فسادی که از آمریکا، داعش یا قلدران دیگر در طول تاریخ پیدا شده است ـ و ما در مقابل آن صبر مناسب و فعّال داشتیم، آثار نعمت را دارد، وگرنه هرگز توصیه نمی‌شود کسی به استقبال بلا برود.

مگر در موارد خاصّی که استقبال از بلا توجیه صحیح داشته باشد؛ مثل مقام دفاع و جنگ که انسان باید به اختیار خودش برود و با دشمن بجنگد و اساساً صبر در مقابل این‌گونه بلاها به این است که خود را در معرض خطر قرار دهد، هرچند احتمال از دست دادن جان هم وجود داشته باشد. یا امروزه در این مدّتی که از پیدایش این بیماری گذشته است، می‌بینیم افرادی برای نجات جان‌ انسان‌های دیگر خود را در معرض خطر قرار داده و حتّی چه‌بسا بعضی جان خود را هم در راه انجام وظیفه از دست داده‌اند که خداوند به آنان اجر فراوان عنایت فرماید. پس در مواردی استقبال از بلا طبق معیارهای موجود لازم است.

امّا استقبال از بلاهایی که قهراً پدید می‌آید، هرگز مورد پسند نیست، هرچند آن بلا از قضا و قدر الهی است. نقل شده که امیرالمؤمنین علی علیه السّلام در کنار دیوار شکسته‌ای نشسته بودند، سپس از آنجا برخاستند و در جای دیگر نشستند. فردی پرسید: «یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ؛ أَ تَفِرُّ مِنْ‏ قَضَاءِ اللَّه»؛‏ آیا از قضای الهی فرار می‌کنید؟ به تعبیر عوام، مرگ دست خداست! (البته این سخن درستی است، منتها گاهی از آن سوء استفاده یا سوء برداشت می‌شود) آیا از قضای الهی و مرگ الهی فرار می‌کنید؟ حضرت فرمودند:

أَفِرُّ مِنْ قَضَاءِ اللَّهِ إِلَى قَدَرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ؛

از قضای الهی به قدر الهی پناه می‌برم.

یعنی همه برنامه‌ریزی خداوند است؛ ازجمله اینکه خداوند به تو عقل و توان داده که می‌توانی با اختیار خودت از اینجا برخیزی و زیر دیوار شکسته ننشینی. لذا اگر کسی با وجود احتمال خطر و در معرض خطر بودن، خود را حفظ نکند، کار او می‌تواند مصداق قتل نفس یا مرتبه‌ای از آن باشد. بدین جهت، در روایات شریفه به ما توصیه کرده‌اند که «عافیت» را از خداوند متعال بخواهیم:

طلب عافیت از خداوند، درکنار صبر بر بلا

«عافیت» یعنی نداشتن مشکلات، اعمّ از مشکلات جسمی و معنوی. این‌همه دعاهایی که در ماه مبارک رمضان وارد شده و در آنها از خداوند متعال طول عمر، رزق واسع، سلامت و… می‌خواهیم، به این معناست که ما باید به دنبال عافیت باشیم و برای رسیدن به عافیت تلاش کنیم، هم از لحاظ تلاش بدنی و مادّی و هم از لحاظ تلاش معنوی و دعا. در یکی از تعقیبات مشترکه می‌خوانیم:

اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ الْعَفْوَ وَ الْعَافِیَهَ وَ الْمُعَافَاهَ فِی‏ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَه؛

بارالها! از تو عفو و عافیت و معافات در دنیا و آخرت را مسئلت دارم.

یا در دعای دیگری چنین آمده است:

 اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَلْبِسْنِی عَافِیَتَکَ‏ الْحَصِینَهَ؛

خدایا! بر محمّد و آل محمّد درود فرست و لباس عافیت نگه‌دارنده را بر من بپوشان.

اسلام، طرفدار عافیت و سلامت

در مدّتی که گرفتاری به این ویروس آغاز شده بود، کسانی که دشمن اسلام، دشمن جمهوری اسلامی و نظام ولایت فقیه و اساساً دشمن بشریت هستند ـ چراکه جان هیچ انسانی برای آنها مهم نیست و می‌خواهند همهٔ عالَم را برای خود چپاول کنند‌ـ چقدر شایعات درست کردند که آداب و رسوم دینی و فرهنگ مذهبی از مواردی است که موجب عدم کنترل بیماری ناشی از این ویروس و مانع پیشرفت برنامه‌های مبارزه با این ویروس می‌شود! بعضی از عوام یا شبه عوام هم مقداری خوراک تبلیغاتی برای آنها فراهم کرده بودند. درحالی‌که متون دینی ما مملوّ از طلب عافیت است.

عافیت، محبوب‌تر از بلا

در ادامهٔ دعای مذکور در درگاه خداوند متعال عرضه می‌داریم:

فَإِنِ ابْتَلَیْتَنِی فَصَبِّرْنِی وَ الْعَافِیَهُ أَحَبُّ إِلَیَّ؛

خداوندا! اگر با وجود این دعا و با وجود همهٔ تلاش‌هایی که کردم ـ ازجمله تلاش‌های بهداشتی، اقتصادی، اجتماعی و … ـ بازهم ابتلایی اتّفاق افتاد، مرا صبر بده، امّا عافیت برای من محبوب‌تر است. چنان‌که نقل شده امیرالمؤمنین علیه السّلام در درگاه الهی این‌چنین دعا می‌کردند:

اللَّهُمَّ إِنْ ابْتَلَیْتَنِی فَصَبِّرْنِی، وَ الْعافِیَهُ أَحَبُّ إِلَیَّ؛

خدایا! اگر مرا مبتلا کردی به من صبر بده، امّا عافیت برای من محبوب‌تر است.

امیرالمؤمنینی که همهٔ عمر خود را مبتلا و مظلوم بودند ـ چنان‌که از آن حضرت نقل شده: «مَا زِلْتُ مَظْلُوماً مُنْذُ قُبِضَ‏ رَسُولُ‏اللَّهِ‏ صلّی الله علیه وآله؛ از زمانی‌که رسول اکرم صلّی الله علیه وآله به ملاقات پروردگار رفتند، من دائماً مظلوم بودم» و قبل از رحلت پیامبر صلّی الله علیه وآله نیز مظلومیت‌های امیرالمؤمنین علیه السّلام کم نبود ـ و در آن ابتلائات، صبری بی‌نظیر و مثال‌زدنی داشتند، بااین‌حال در درگاه خداوند عرضه می‌دارند: خداوندا! اگر مرا مبتلا کردی، صبرش را هم بده، امّا درعین‌حال عافیت نزد من محبوب‌تر است. و نظیر این روایات متعدّد است.

و السلام علیکم و رحمه اللّه و برکاته