جلسه ۳، رمضان ۱۴۴۵ قمری، صدا و سیمای مرکز یزد

بیانات

آیت‌الله سیّد محمّد‌رضا مدرّسی طباطبایی یزدی دامت برکاته

ماه مبارک رمضان ۱۴۴۵ (۱۴۰۲ شمسی)، جلسهٔ سوم

رمضان، یک فرصت طلایی، استثنایی و بی‌نظیر

در دو جلسهٔ گذشته به‌طور اجمال بیان کردیم که ماه مبارک رمضان یک موقعیّت استثنایی و یک فرصت طلایی است که نظیر ندارد و بر‌اساس روایتی که تبیین کردیم و بخشی از آن را خواندیم، معلوم شد چتری که ماه رمضان می‌گستراند به اندازهٔ همهٔ خلایق است و آن‌قدر عظمت دارد که در روز قیامت منادی از‌جانب خداوند متعال خطاب می‌کند: ای ماه رمضان! چقدر زیادند افرادی که به‌واسطهٔ تو سعادتمند شدند و چه بسیارند افرادی که به‌واسطهٔ تو شقی شدند!

برنامه‌ای ویژه برای امّت اسلام

پس ماه رمضان یک فرصت استثنایی و یک برنامهٔ فوق‌العاده است که خداوند متعال به‌نوعی برای همهٔ مردم و برای امّت اسلام قرار داده است؛ چنان‌که در صحیفهٔ سجّادیّه آمده است:

آثَرْتَنَا بِهِ عَلَى سَائِرِ الْأُمَمِ وَ اصْطَفَیْتَنَا بِفَضْلِهِ دُونَ أَهْلِ الْمِلَلِ؛

ما را به‌وسیلهٔ آن (ماه رمضان) بر سایر امّت‌ها بر‌گزیدى و به فضل و برترى آن ما را نه اهل ملّت‌ها و کیش‌ها را برترى دادى.

یعنی استفادۀ کامل از برکات ماه رمضان مختصّ امّت اسلامی است. البتّه همان‌طور‌که اشاره کردیم دیگران نیز چه‌بسا بتوانند بهره‌هایی از ماه رمضان ببرند؛ چنان‌که بنابر بعضی روایات، روزهٔ ماه رمضان بر پیامبران گذشته نیز واجب بوده ‌است.

یک دورهٔ تربیتی ویژه برای فرد و جامعه

به‌هر‌حال همان‌طور‌که دولت‌ها، نهادها و مؤسّسات، فرصت‌های ویژه‌ای را برای افراد تحت پوشش خود قرار می‌دهند ـ مانند اردوها، دوره‌های آموزشی، دوره‌های زیارتی سیاحتی، دوره‌های تربیتی و… ـ خداوند متعال نیز برای این امّت دورۀ ویژه‌ای را قرار داده است که در این دوره نعمت‌ها و رحمت‌های خُرد و کلان، و فردی و جمعی به مردم عرضه می‌شود. ماه رمضان، رحمت خاصّ الهی است که خداوند متعال آن را به‌گونه‌ای قرار داده است که هم می‌تواند تربیت‌کنندۀ فرد باشد و هم تربیت‌کنندۀ جامعه، و هم می‌تواند مسائل خُرد را در جامعه پیش ببرد و هم مسائل و مشکلات کلان را حل کند.

عوامل و معیارهای ماه رمضان برای تحقّق سعادت دنیوی و اخروی انسان‌ها

عوامل و معیارهایی که ماه رمضان و روزه‌داری آن می‌تواند انسان‌ها را در طریق سعادت دنیوی و اخروی جلو ببرد، متعدّد است که در جلسات پیش‌رو تنها تعدادی از این عوامل را می‌توانم خدمت شما مخاطبان گرامی تبیین کنم.

عامل اوّل: روشن کردن نور امید در دل‌ها

مهم‌ترین عاملی که در پیشرفت فردی و جمعی انسان‌ها مؤثّر است و اگر فرد بخواهد به کمال مطلوب و اهداف شایستهٔ خود نایل شود و حتّی اگر جامعه‌ای بخواهد مسیر درست برای رسیدن به هدف نهایی خود را بپیماید، باید نور ‌امید در دل آن فرد و جامعه روشن باشد. اگر فردی امیدوار نباشد و دچار یأس شود، به همان اندازه‌ای که گرفتار یأس است، درجا می‌زند، بلکه عقب‌گرد می‌کند و چه‌بسا منجر به نابودی او شود. جامعه نیز چنین است. اگر جامعه‌ای سرزنده باشد و امید داشته و نسبت به آینده‌اش نظر مثبتی داشته باشد و راه رستگاری را در ابعاد مختلف بداند و دنبال کند، آن جامعه پیروز خواهد شد، امّا اگر جامعه‌ای دچار یأس و ناامیدی شود، عقب‌گرد خواهد کرد و حدّاقل درجا خواهد زد.

ماه مبارک رمضان برای اینکه هم افراد را و هم جامعه‌های مؤمن و حتّی غیر مؤمن را به‌نوعی زنده کند، نشاط دهد، جلو ببرد و به اهداف نهایی نزدیک کند، از‌طریق عوامل متعدّد عمل می‌کند و یکی از مهم‌ترین این عوامل آن است که نور ‌امید را در دل‌ها در سطح خُرد و کلان زنده می‌کند و مردم را امیدوار می‌سازد:

توبه و دعا در درگاه خدا با امید به اجابت الهی

وقتی پیامبر اکرم صلّی الله علیه وآله دربارهٔ ماه رمضان سخن می‌گویند، نکات عجیبی ذکر می‌کنند؛ ازجمله پس از ذکر فضایل ماه رمضان می‌فرمایند:

فَاسْأَلُوا اللَّهَ رَبَّکُمْ بِنِیَّاتٍ‏ صَادِقَهٍ وَ قُلُوبٍ طَاهِرَهٍ أَنْ یُوَفِّقَکُمْ لِصِیَامِهِ وَ تِلَاوَهِ کِتَابِهِ؛

پس با نیّت‌هاى صادق و قلب‌هاى پاک، از خدا و پروردگارتان بخواهید که شما را به روزه گرفتن و تلاوت آیات قرآن در این ماه موفّق نماید.

ای مردم! با امید راست و نیّت حقیقی و صادق از خدا بخواهید شما را برای روزه‌داری ماه رمضان و تلاوت کتاب خداوند موفّق بدارد؛ یعنی باید در درون شما این خواهش و تمنّا وجود داشته باشد و حقیقتاً بخواهید که از فیوضات ماه رمضان بهره‌مند شوید. در ادامهٔ کلام حضرت آمده است:

تُوبُوا إِلَى اللَّهِ مِنْ ذُنُوبِکُمْ؛

از گناهانتان به درگاه خداوند توبه کنید.

یعنی هر‌که باشید و هر گناهی کرده باشید، درگاه خداوند درگاه نومیدی نیست و حتماً می‌توانید از آن بهره ببرید.

وَ ارْفَعُوا إِلَیْهِ أَیْدِیَکُمْ بِالدُّعَاءِ فِی أَوْقَاتِ صَلَاتِکُمْ فَإِنَّهَا أَفْضَلُ السَّاعَاتِ؛

و در اوقات نمازتان دست به دعا بردارید؛ زیرا آن اوقات بهترین ساعات است.

نظر رحمت الهی و استجابت دعاهای بندگان

ببینید ادامهٔ کلام حضرت چقدر امید‌آفرین است:

یَنْظُرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهَا بِالرَّحْمَهِ إِلَى عِبَادِهِ یُجِیبُهُمْ إِذَا نَاجَوْهُ وَ یُلَبِّیهِمْ‏ إِذَا نَادَوْهُ وَ یُعْطِیهِمْ‏ إِذَا سَأَلُوهُ‏ وَ یَسْتَجِیبُ لَهُمْ إِذَا دَعَوْهُ؛

خدای عزّوجلّ در آن مواقع با نظر رحمت به بندگان خود مى‏نگرد، هر‌گاه با او مناجات کنند، جوابشان می‌دهد، هر‌گاه او را صدا کنند، پاسخشان مى‏دهد، هر‌گاه از او درخواستى کنند، به آن‌ها می‌بخشد، و هرگاه او را بخوانند، دعایشان را مستجاب مى‏گرداند.

یعنی اگر آهسته با خدا نجوا کنی، خدا جواب می‌دهد و اگر‌هم بلند ندا کنی و خدا را بخوانی، باز خداوند پاسخت را می‌دهد و اگر درخواست کنی، می‌بخشد و اگر دعا کنی، اجابت می‌کند. در‌حقیقت، حضرت با این عبارات نور امید را در دل ما زنده می‌کنند و می‌فرمایند: به درگاه الهی توبه کنید و دعا کنید و این را بدانید که خداوند متعال جوابتان را می‌دهد و دعایتان را اجابت می‌کند.

خدایا! ما بندگان عاجز، عاصی و خطاکار تو هستیم و در این ساعات نورانی و در این شب‌های ماه مبارک رمضان در درگاهت توبه می‌کنیم و از تو می‌خواهیم با کَرَم خود و با محبّت و رحمت خویش با ما رفتار کنی و از خطاهای ما درگذری و برکات و نعمت‌های دنیوی و اخروی خود را بر تک‌تک افراد و بر جمع ما نازل فرمایی.

و السلام علیکم و رحمه اللّه و برکاته